Als u echt zeer lang wil leven

MARC BUELENS

Om lang te leven, vermijdt u waarschijnlijk sigaretten, tracht u voldoende te bewegen en telt u zorgvuldig elke dag uw porties groenten en fruit tot u het magisch nummer vijf hebt bereikt. En als u regelmatig deze column leest, dan weet u ook dat u beter optimistisch door het leven gaat.

Goed geprobeerd, maar er is nieuws van het ‘langlevenfront’. Er is een probleem met al die adviezen. Zij komen telkens van geïsoleerde studies. Dokters onderzoeken het gevolg van fruit, andere dokters de gevolgen van roken, psychologen de gevolgen van optimisme, sociologen de gevolgen van sociaaleconomische klasse. En die dingen hangen samen. Een van de redenen waarom bijvoorbeeld optimisten langer leven is omdat ze optimistischer zijn over de werking van de behandelingen die ze voorgeschreven krijgen. Ze houden zich beter aan de afspraken omdat ze erin geloven. Het is tot op zekere hoogte niet hun optimisme dat hen langer doet leven, maar de geneeskunde.

Er is nu een studie van Howard Friedman gepubliceerd die naar alle factoren samen heeft gekeken en gewoonweg heeft bestudeerd wie in de praktijk langer leeft. In 1921 had een zekere Lewis Terman zowat alle mogelijke gegevens verzameld bij 1500 Amerikaanse kinderen. En sindsdien is er telkens opnieuw materiaal verzameld bij die doelgroep. Howard Friedman dacht in 1989 gedurende een jaartje de data van Lewis Terman te analyseren, maar hij is er nu al meer dan twintig jaar mee bezig. Wat blijkt? Het is helemaal geen toeval wie ziek wordt en wie niet. Sommige mensen zijn blijkbaar veel vatbaarder voor ziektes dan anderen. Sommige mensen beginnen niet te roken of geraken er gemakkelijk vanaf. Of… hun andere gewoontes compenseren toch nog dit ongezonde gedrag.

Nemen we een typische jongen, die laag scoort op wat psychologen ‘ conscentiousness‘ (een moeilijk te vertalen woord. Toewijding? Zorgvuldigheid?) noemen. We weten dat die veel korter zal leven dan zijn tweelingzus. Maar waarom? Wel, onze jongen heeft een grote kans te veel te drinken, te roken, hij zal betrokken geraken bij allerlei conflicten, eerst met zijn ouders en later met zijn vrouw, hij zal lager opgeleid zijn, en ook gewoonweg minder weten over gezondheid. Zijn zus zal matig drinken, zal eventjes gerookt hebben maar dat snel opgegeven hebben, zal in haar gezin veel minder conflicten hebben gehad, zal beter haar best hebben gedaan op school, en dus nu andere tijdschriften lezen en beter op de hoogte zijn van wat echt gezond is. Omdat ze beter opgeleid is, zal ze ook persoonlijk een aantal goed opgeleide mensen kennen uit de gezondheidssector, en zal ze beter begrijpen wat die zeggen. Ze zal ook maatschappelijk gezien succesvoller zijn, zich beter verzekerd hebben, en toegang hebben tot betere geneeskunde.

Als je partner weer klaagt, als je dokter je weer waarschuwt dat je het kalmer aan moet doen, dan moet je wel beseffen dat uit de studie blijkt dat wie het hardst werkte, ook het langst leefde. ‘ Stress kills‘ zeggen de Amerikanen, maar dat is eigenlijk uit de lucht gegrepen. Sommige vormen van stress zijn heel slecht voor de gezondheid, en die vormen hebben meestal te maken met te weinig controle. Het typische voorbeeld is gepest worden op het werk. De enthousiaste harde werkers zijn voor hun gezondheid het best beschermd. Wie zich verantwoordelijk voelt, wie verantwoordelijkheid aankan, en de nodige successen boekt, is er overduidelijk het best aan toe. Deeltijds werken kan een goede zaak zijn om de meest uiteenlopende redenen, maar het redt je gezondheid niet. Vaak integendeel.

Gezondheid is een dynamisch gegeven. Vroeger was de grote klassieker dat het huwelijk je langer doet leven. Even nuanceren. Het huwelijk was in het verleden bijna uitsluitend voor mannen een weldaad. Voor vrouwen was het verlies van de echtgenoot in vele gevallen een weldaad. Vrouwen die hun vervelende man kwijtraakten, waren er vaak beter aan toe. Vandaag de dag biedt het huwelijk nog nauwelijks bescherming. Het vrijgezellenleven wordt gezonder en gezonder.

De allerbelangrijkste factor die je het langst laat leven is veerkrachtig zijn, het gevoel te hebben dat je persoonlijk succesvol bent, ondanks de typische tegenslagen die elk leven met zich brengt.

En wat zijn de gezondheidsadviezen om zeer oud te worden? Blijf in nauw contact met wie je dierbaar is, help anderen, zorg voor een zinvol levensproject, ontwikkel voldoende plichtsbesef. Het is je waarschijnlijk al vaak opgevallen dat zelfstandigen en ondernemers minder vaak ziek zijn dan werknemers. Zij beantwoorden heel vaak aan dat plichtsbewust-hardwerkend-zinvol leven. Hun grootste nadeel is dat ze geregeld hun gezin verwaarlozen. Indien ze daarin bijsturen, kunnen ze nog langer leven. Maar misschien willen ze dat niet.

De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.

Deeltijds werken kan een goede zaak zijn om de meest uiteenlopende redenen, maar het redt je gezondheid niet.