Uiteraard ben ik gaan kijken naar de film The Big Short, over investeerders die net voor de bankencrisis door het rookgordijn van de triple A keken en ‘short’ gingen op aan de huizenmarkt gerelateerde rommel. En dat op een zelden geziene schaal.
Haast u niet naar de bioscoop, want de film haalt zeker niet het niveau van Wall Street met Michael Douglas als Gordon Gekko en zijn onvergetelijk pleidooi ‘Greed is Good‘. En ga zeker niet om iets bij te leren over de wereld van de financiële markten. U zult alleen een bevestiging vinden van wat u allang wist. Wat mij persoonlijk het meest opviel, was de gelijkenis tussen het verhaal en de buzz die rond de film wordt gemaakt; ik erger mij aan de opgeklopte marketingpraat. Je krijgt uiteraard wel 130 minuten Hollywood-(ont)spanning. Het moet vooral spannend blijven: krijgen deze beleggers gelijk? Als kijker weet je dat de markten zullen ineenstorten en zij dus zeer rijk zullen worden, maar misschien zullen deze toevallig gekozen ‘helden’ toch niet rijk worden, en andere speculeerders die we niet zien dan weer wel. Zullen de banken het nakende onheil kunnen afwentelen op onze helden?
De inhoudelijke vraag die het meest centraal staat is: kan dit nog eens gebeuren? De antibankengoeroe Joris Luyendijk is formeel: het is niet de vraag of zo’n financiële ramp zich kan herhalen, maar wel: wanneer? Bij de doemdenkers lijkt er bovendien een soort consensus te zijn dat als zo’n financiële ramp zich herhaalt, de gevolgen nog veel erger zullen zijn, omdat de middelen om zo’n crisis elegant aan te pakken helemaal uitgeput zijn.
De film begint met een citaat van Mark Twain: je geraakt niet in de problemen omdat je iets niet weet, maar omdat je zeker bent van iets dat niet waar is. De film illustreert voortdurend het zinnetje uit de musical Evita: als het geld binnenstroomt, stel je geen vragen. Wat mij blijft verwonderen, is dat veel geld in die sector verdienen blijkbaar gepaard moet gaan met stripclubs, magnums champagne en peperdure restaurants. Het is alsof men een bepaalde pijn moet blussen. Ik ken persoonlijk wel wat mensen die heel veel geld verdienen. Ze veroorloven zich – uiteraard zou ik zeggen – soms wel de goede dingen des levens, maar ze houden zich meestal ver van de nachtclubs en de peperdure pleziertjes. De film illustreert wel één ding heel duidelijk. De top van de Amerikaanse banken leek wel een sekte, die zich afsloot van de buitenwereld en met waanzinnige arrogantie, en finaal met ons geld, onze toekomst op het spel zette. Als je in een wereld leeft waar jouw verhalen doorverteld worden en dan terugkeren naar jou, dan geloof je dat jouw wereld de enige echte is. Net zoals sekteleden zich laten castreren of zelfmoord plegen omdat een ruimteschip hun geest naar een hoger niveau zal brengen, geloven de Wall Street-bankiers hun eigen fantasieën. Met de meeste sekten wordt gelachen, maar de zinnen van topbankiers worden eindeloos uitvergroot op alle soorten conferenties, dag- en weekbladen en televisiekanalen. Als iedereen maar voldoende hetzelfde blijft herhalen, gelooft iedereen wel de leugen, zeker in de financiële markten. Welke leugens worden nu verteld?
Als lesgever ben ik bijzonder geboeid door hoe men in de film aartsmoeilijke concepten uitlegt. Want kunt u in enkele zinnen verduidelijken wat ‘subprime’ en ‘CDO’ is? Hiervoor wordt de film af en toe onderbroken voor een uitleg door vedetten. Zo is er de topkok Anthony Bourdain (bekend om zijn vuile mond en zijn boek Kitchen Confidential), die uitlegt dat als je waardeloze overschotten stukjes vis hebt, je die niet wegsmijt, maar verwerkt in een vissoep. Mocht mijn naam Peter Goossens zijn, ik verliet de zaal. Ik vermoed dat topchefs hun bouillabaisse maken met de allerbeste vis en niet met stukjes afval. Mijn collega Richard Thaler doet het stukken beter. In een van de beste delen van de film legt hij uit hoe een klein risico, zonder dat iemand het beseft, kan uitgroeien tot het honderdvoudige. Ieder zijn vak. Koks om te koken, proffen om het uit te leggen en bankiers om… (vul zelf maar in).
Als u eens graag iets anders ziet dan achtervolgingen, zwaard- of booggevechten of pastelkleurige romantiek, dan is The Big Short zeker uw film. In alle andere gevallen, wacht gerust tot hij als dvd in aanbieding staat.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Net zoals sekteleden zich laten castreren of zelfmoord plegen omdat een ruimteschip hun geest naar een hoger niveau zal brengen, geloven de Wall Street-bankiers hun eigen fantasieën.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier