‘Als ik de federale regering bezig zie, zeg ik: de emmer is vol’

Dat Audi in Vorst investeert, is voor ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw het bewijs dat België het moet hebben van producten en diensten met een hoge toegevoegde waarde. De hoge loonkosten kunnen de bedrijven er gerust bij nemen. Tegelijk blijft De Leeuw scherp voor de regering-Michel: door de verlaging van de sociale bijdragen komt de financiering van de sociale zekerheid in gevaar.

Het was een komen en gaan vorige week van Belgische politici die zich voor de camera’s verdrongen om te zeggen hoe opgetogen ze wel waren over de nieuwe investeringen die Audi in Vorst plant. Ze konden maar niet genoeg benadrukken hoe zwaar ze wel hadden gelobbyd om de de productie van de elektrische terreinwagen van het Duitse premiummerk naar hier te halen, waardoor 2500 jobs gegarandeerd zijn.

Ook de socialistische vakbond ABVV klopte zich op de borst en wees op de kwaliteit van de werknemers van Audi Vorst en het efficiënte sociaal overleg in het bedrijf. ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw bevestigt dat aan Trends: “De werknemers van Audi koppelen een duidelijke syndicale overtuiging aan de wil om de werkgelegenheid hier te houden. De bladzijde van Volkswagen Vorst werd jaren geleden al omgeslagen. De werknemers waren bereid de nodige flexibiliteit in te bouwen.”

Zeer productief en open voor flexibiliteit: is dat geen groot verschil met andere productievestigingen van multinationals in België?

RUDY DE LEEUW. “Het gaat om een onderhandelde flexibiliteit. Wij zien daar als vakbond op toe. Er wordt gewerkt in meerdere ploegen en Audi heeft de plusminusconto ingevoerd, waarmee de arbeidstijd wordt aangepast aan de productiecyclus van de wagen. Dat is specifiek voor dat bedrijf en de vakbonden hebben nooit toegelaten dat het veralgemeend werd. Die flexibiliteit moet ook degelijk vergoed worden.”

Audi kan voor zijn investering genieten van zo’n 100 miljoen euro aan steunmaatregelen, niet specifiek voor die onderneming maar wel op maat van Audi gemaakt. Het bewijs dat lagere loonkosten nodig zijn om grote investeringen naar hier te halen?

DE LEEUW. “Ik ga daar niet mee akkoord. België heeft zeer productieve werknemers. De nominale lonen zijn hoger dan in Duitsland en de andere buurlanden, maar de arbeidsproductiviteit is eveneens zeer hoog. Dat is de sterkte van onze economie, die op die manier gedwongen wordt tot innovatie. Mag ik er overigens op wijzen dat het loonverschil in 2016 negatief is?”

Dat is wat ook Paul De Grauwe onlangs zei: hoge lonen leiden tot innovatie.

DE LEEUW. “Paul De Grauwe heeft ooit gezegd dat loonmatiging doping is voor ondernemingen die niet zoeken naar vernieuwing. Productiviteitsgedreven economieën vernietigen de werkgelegenheid niet omdat ze hoogwaardige jobs met hoge toegevoegde waarde aantrekken. België zal altijd een industrie nodig hebben, maar wel een duurzame en innoverende.”

Toch blijven de werkgevers op de nagel van de loonmatiging kloppen.

DE LEEUW. “Sommige werkgevers. We hebben wel een stuk arbeidsproductiviteit verloren door de dienstencheques. Het is een manier om poetshulp die vroeger vaak in het zwart gebeurde wit te maken. Die arbeid is minder productief maar het stelsel creëert wel jobs, en geen laagbetaalde zoals de mini-jobs in Duitsland. Het is trouwens niet normaal dat de werkgevers de loonsubsidies voor de dienstencheques niet willen meetellen in de berekening van de loonkosten. Maar ze wijzen in het loonkostendebat wel op de lagere productiviteitsgroei. Als je dat verhaal brengt, moet je ook die loonsubsidies in rekening nemen.”

Sommige economen wijzen er dan weer op dat de loonkostenhandicap nog altijd 10 procent bedraagt en dat dit de concurrentiekracht van onze bedrijven ondermijnt. Gaat u daarin mee?

DE LEEUW. “Neen. België is echt concurrentieel in hoogwaardige jobs. Het Planbureau ging na hoeveel euro loonkosten je nodig hebt om één euro meerwaarde te produceren. Die zogenoemde arbeidskosten per eenheid product bedragen België op 0,64 euro. In de buurlanden is dat 0,66 euro. Het Belgische productiviteitsverschil compenseert het verschil in uurloonkosten. Productieve jobs maken bovendien minder productieve jobs mogelijk bij ondersteunende bedrijven. En wat de werkgeversorganisaties betreft: ze doen alsof ze er niet bij zaten toen de loonakkoorden werden afgesloten. Bovendien – en ik kan het niet genoeg herhalen – vormen die loonkosten ons inkomen uit arbeid: dat is ons loon van vandaag en ons pensioen voor morgen.”

In het regeerakkoord staat dat de wet op het concurrentievermogen uit 1996 moet herzien worden. VBO en Unizo willen loonontsporingen tegenover het buitenland voortaan vermijden.

DE LEEUW. De werkgevers stellen iets fundamenteel ter discussie: dat de vakbonden over de productiviteitsstijgingen mogen onderhandelen. De automatische indexering garandeert de koopkracht. Maar de rest van de loononderhandelingen gaat over de verdeling van de productiviteitsstijgingen. En wat was de afspraak? Een derde voor de aandeelhouders, een derde voor nieuwe investeringen en een derde voor de mensen. Zal er meer geïnvesteerd worden als die verdeling op de helling komt? Komen er banen bij? De werkgevers willen een blanco cheque, terwijl de OESO zegt dat de loonmatiging haar limiet heeft bereikt.”

België is een open economie die leeft van export. Spelen competitieve loonkosten daarin dan geen belangrijke rol?

DE LEEUW. “Jammer om het te moeten zeggen, maar onze exportdynamiek is te beperkt. Ja, de situatie is verbeterd. We exporteren tot 1600 kilometer van de Grote Markt van Brussel in plaats van 1500 kilometer. Het blijft een buurlandenkwestie. Ik vind het niet normaal dat slechts 2 procent van onze export naar China gaat.”

De Nationale Bank voorspelt dat de regeringsmaatregelen voor extra banen zorgen. Bent u daar niet blij mee?

DE LEEUW. “In 2019, als ik mij niet vergis. Dan komt alles pas op kruissnelheid. Op basis van hypothesen die de regering zelf heeft uitgeschreven. De negatieve effecten, zoals de jobvernietiging in de openbare diensten, worden niet in rekening genomen. En hoeveel kosten die nieuwe jobs ? De Belgen moeten 2,6 miljard euro inleveren door de indexsprong. In 2019 komen er 60.000 tot 70.000 banen bij. Maar welke banen zijn dat? Mini-jobs en flexi-jobs? Op voorwaarde dat de groei meevalt en de vraag volgt. Ik zie de werkloosheid nog niet dalen. De Nationale Bank zal dat straks in het jaarverslag wel schrijven, maar ik schat dat we op 8,5 procent werkloosheid zitten.”

Zal u als regent het jaarverslag van de Nationale Bank tekenen?

DE LEEUW. “Dat weet ik nog niet. Ik heb het ontwerp nog maar net gekregen. En ik vermoed dat we naar een staatsschuld van 106 procent van het bbp gaan. Het doel was toch 100 procent? Als een andere regering zoiets doet, is het parlement te klein.”

Wat vindt u van het begrotingsbeleid van de regering? Een structureel evenwicht in 2018 is het doel. Maar daar is nu twijfel over.

DE LEEUW. “Ik vind dat deze regering niet met de nodige gestrengheid te werk gaat. Ze kent bijdrageverlagingen toe die niet volledig gefinancierd zijn. Zo zet ze de sociale zekerheid onder druk, want er staat onvoldoende werkgelegenheid tegenover. Nu hoor ik zeggen dat de sociale zekerheid te veel kost, terwijl men er eerst voor gezorgd heeft dat die ondergefinancierd is. Loonstop, indexsprong, bijdrageverlagingen: dat zijn voor miljarden kortingen op het brutoloon.”

Een klassieke econoom zegt dan: dankzij de lastenverlagingen zal de markt zorgen voor jobs.

DE LEEUW. “Neoklassieke economen zeggen dat. Maar als keynesiaan – en dat is geen socialisme – sluit ik mij aan bij Krugman, Stiglitz en De Grauwe: je moet eerst de vraag stimuleren.”

Het vraagbeleid heeft heel wat landen wel opgezadeld met een hoge schuldenlast.

DE LEEUW. “Neen. Die is een gevolg van de bankencrisis. Spanje zat voor de crisis op een staatsschuld van 60 procent van het bbp. De Belgische staatsschuld lag voor de crisis boven het Europese gemiddelde, maar is sindsdien nog gestegen. Een overheid kan schulden maken als daar activa tegenover staan. De vakbonden hebben altijd als vuistregel gehanteerd dat overheden jaarlijks 2 tot 3 procent extra kunnen investeren. De regering wil productiviteitsstijgingen bij de NMBS om te kunnen besparen. Terwijl er bruggen vervangen moeten worden en er geïnvesteerd moet worden om versleten materiaal te vervangen.”

Maar de NMBS moet toch efficiënter werken? Hetzelfde met minder middelen.

DE LEEUW. “Qua kostprijs zit de NMBS aan het Europees gemiddelde.”

Begrijpt u dat de bevolking kwaad is als de vakbonden staken voor rechten die overdreven lijken?

DE LEEUW. “Men heeft het voorgesteld alsof de spoorstaking ging over de verlofdag op 15 november. Dat krijg je met een regering die tegen overheidsdiensten is. Maar het ging over de toekomststrategie. De essentie is: wil men 900 kilometer spoor afschaffen of wil men investeren in duurzaam openbaar vervoer? In het laatste geval moet je de treinbegeleiders niet afschaffen, zoals sommigen willen. Doet de regering dat wel, dan komt ze de vakbonden tegen. In het noorden en het zuiden.”

Wat vond u van de tweespalt tussen Vlaamse en Waalse spoorbonden?

DE LEEUW. “Over de doelstellingen zijn ze het eens. Er is overleg aan de gang en de sociale rust is welkom. Sympathiek zijn die stakingen niet. Maar als het overleg niets uithaalt, moet er gereageerd worden.”

De werkgevers willen het ‘herenakkoord’ over de sociale vrede herbekijken. Dat is het gevolg van de harde acties vorig jaar in Wallonië, met onder andere een bezetting van een snelweg. Regeringspartijen spreken zelfs van een beperking van het stakingsrecht.

DE LEEUW. “Onze algemeen secretaris Marc Goblet en ikzelf hebben het incident in Luik betreurd. Laat het gerecht daar zijn werk doen. Over het herenakkoord willen we praten. Er stond al lang een evaluatie op de agenda, maar de werkgevers hebben daar drie jaar lang niet om gevraagd. Met deze regering plots wel. Wie doet hier aan politiek? Het mag niet de bedoeling zijn dat de evenwichten van het akkoord worden verstoord. Dat wil zeggen: geen eenzijdige verzoekschriften van de werkgevers bij een staking.”

De regering kon niet lachen met de stakingen en vakbondsacties sinds haar aantreden…

DE LEEUW. “Charles Michel heeft de vakbonden één keer ontvangen, toen hij nog informateur was. De kiezer heeft in 2014 gesproken, maar het regeerakkoord is een doorslag van de memoranda van de werkgevers. Het akkoord bevat zelfs elementen die niet in de verkiezingsprogramma’s stonden, zoals pensioen op 67 jaar.”

De roerende voorheffing naar 27 procent, de speculatietaks en de kaaimantaks stonden evenmin in de verkiezingsprogramma’s.

DE LEEUW. “Ik zal met Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten eens naar de Kaaimaneilanden gaan om te zien of we daar Belgen tegenkomen. Ik denk het niet. Geen enkele Belg die zijn geld daar plaatst, geeft dat aan. De roerende voorheffing naar 27 procent is iets anders: dat is geen vermogenstaks. Je treft iedereen op dezelfde manier. De roerende voorheffing is bevrijdend: het stopt daar. Ongeacht of je nu 100.000 of 200.000 euro intrest hebt.”

De roerende voorheffing werd wel geleidelijk opgetrokken.

DE LEEUW. “Dat soort belastingen kent geen progressiviteit, dat is het probleem. Ik zie veel onrechtvaardigheid in ons fiscale stelsel. De gemiddelde belasting op inkomen uit arbeid zou ook moeten gelden voor andere inkomsten. In de vennootschapsbelasting zijn er te grote verschillen. Ze bedraagt in theorie 33 procent maar tax justice day valt dankzij de fiscale rulings al op 1 januari voor bedrijven als AB InBev.”

N-VA-voorzitter Bart De Wever zei onlangs dat er nog kan worden bespaard worden in de sociale zekerheid, onder andere door de efficiëntie te verhogen. Hij stelde de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen door de vakbonden ter discussie.

DE LEEUW. “Ik heb daar niet op gereageerd. Zijn cijfers kloppen niet. De vakbonden krijgen voor de uitbetaling geen 225 miljoen euro maar 180 miljoen euro, want de Hulpkas valt daarbuiten. We zijn het meest efficiënt van allemaal.”

Klopt het dat de vakbonden geld verliezen aan de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen?

DE LEEUW. “Dat klopt.”

Waarom het dan nog doen?

DE LEEUW. “Omdat dit van ons is. Dat is een service. Waarom klagen de sociale secretariaten steen en been, maar blijven ze lonen en kinderbijslag uitbetalen? Vraag eens aan Voka waarom SD Worx dat doet?

“Ons syndicalisme is gebaseerd op dienstverlening, sociale actie en overleg. De vakbonden werken niet alleen voor de insiders, ook voor de outsiders. Wij doen aan loopbaanbegeleiding en diversiteitspolitiek. Wie heeft de werkbonus uitgevonden en ervoor gezorgd dat de bijdrageverlagingen gericht zijn op de laagste lonen? Deze regering verlaagt de bijdragen evenveel voor iedereen. Daarmee zijn de mensen in de meest precaire situaties niet geholpen.”

Komt de belastingverlaging in de personenbelasting niet de lagere inkomens ten goede? Zij winnen meer dan 100 euro per maand.

DE LEEUW. “Maar zij krijgen na de indexsprong nog een andere factuur: minder kindergeld, een dag minder kraamgeld, hogere energieprijzen… Daar weegt de belastingverlaging niet tegenop.”

ACV-voorzitter Marc Leemans spreekt van Daens-toestanden en sociale horror. Is dat niet overdreven?

DE LEEUW. “De sociale zekerheid wordt afgebouwd en dat vergroot de armoede. Daarmee gaan we terug naar voor 1944. Als de regering nog wat sleutelt aan de wet van 1996, dan komt het vrij onderhandelen van de productiviteitsstijgingen in het gedrang. Dat zijn twee essentiële punten van het sociaal pact die ondermijnd worden. Als ik deze regering bezig zie, zeg ik: ‘De emmer is vol!'”

Wat als de regering straks nog iets vraagt? Extra besparingen bijvoorbeeld.

DE LEEUW. “Er is nu al te veel bespaard. De vakbonden hebben gelukkig bijsturingen bekomen zoals voor het tijdskrediet, het loopbaaneinde, de langdurig zieken en de aanvullende pensioenen. Dat is onze verdienste.”

Alain Mouton en Daan Killemaes

“De hoge productiviteit is de sterkte van onze economie, die op die manier gedwongen wordt tot innovatie”

“Ik zal met Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten eens naar de Kaaimaneilanden gaan om te zien of we daar Belgen tegenkomen. Ik denk het niet. Geen enkele Belg die zijn geld daar plaatst, geeft dat aan”