Economen weten dat de dingen eindig zijn. Economie is het efficiënt toewijzen van schaarse middelen aan eindeloos verlangende actoren. Psychologen denken vaak het omgekeerde. De mens is voor hen een eindeloos sterk wezen. Plus est en vous. En vooral de goeroes doen ons graag geloven dat waar een wil is, ook een weg is. Maar iedereen die ooit al eens van burn-out heeft gehoord, weet dat ook onze inzet, onze goodwill beperkt is.
Moderne psychologen hebben ook ontdekt dat onze wilskracht beperkt is. Roy Baumeister dacht dat goeroes weleens verkeerd kunnen zijn. Volgens hem is onze wilskracht ook beperkt inzetbaar.
Hij liet studenten een ingewikkelde (onoplosbare) puzzel oplossen. Voor hen stond een kom radijsjes op tafel en er stond ook een stapeltje chocoladekoekjes te lonken. De helft mocht van de chocoladekoekjes eten, de andere groep moest zich beperken tot de oh zo gezonde radijsjes. Erger nog, ze moesten twee radijsjes eten en mochten de koekjes niet aanraken. Vergeet niet dat de studenten Amerikanen waren, voor hen zijn radijzen het equivalent van konijnenvoer. En is er iets lekkerder dan chocolate chip cookies?
Wie stopte het eerst met de moeilijke puzzel? Je zou denken dat diegenen die aan sugar blues leden, verdoofd waren door de suikers in de koekjes? Niets van! De groep die de koekjes niet mocht aanraken gaf het sneller op. Ze voelden zich ook meer vermoeid van al dat gepuzzel. Die gezonde radijzen, het mens sana in corpore sano, dat hielp niet. Die groep verbruikte zijn mentale energie door aan de verleiding te weerstaan, zijn wilskracht raakte op. Ze waren leeg. Wilskracht is eindig. Het is dus niet bepaald een spier die je veel moet oefenen zoals de goeroes beweren.
In een ander experiment mochten studenten naar een film kijken. De helft moest zijn emoties onderdrukken. De andere helft mocht zijn emoties de vrije loop laten. Nadien moesten ze een anagram oplossen. En raad eens wie dit het best deed? Juist, wilskracht is eindig, wie zijn emoties moest onderdrukken tijdens een leuke of droeve – het deed er niet toe – film, presteerde minder.
Geef op het internet de woorden Mazar, Zhong en Green eens in. Dan krijg je als eerste hit bij Google een merkwaardige paper die eerstdaags wordt gepubliceerd in Psychological Science. En deze keer zijn de objecten van studie geen Amerikanen, maar Canadezen.
De helft van de studenten mocht aan een computerscherm kennis maken met groene producten, ecologisch vriendelijke koopwaar. Ze mochten alleen kijken, maar niet aankomen. Laten we ze de bleekgroenen noemen. De andere helft mocht ze effectief kopen. Dit was de groene groep. Ze hadden een ecologisch hoogstaande daad gesteld.
Daarna konden alle studenten een spelletje spelen waarmee geld te verdienen was. Ze konden wel wat vals spelen. En wie speelde het meest vals? Wel, wel, diegenen die hun portie goede daden al hadden gesteld. Er is dus blijkbaar een grens aan het ‘goede’ in de Canadese student. En niet alleen speelden de groenen wat vals, toen ze zichzelf mochten uitbetalen, speelden ze meer vals dan de bleekgroenen.
Dit soort studies, waarbij de economen in het vuistje lachen, verklaren natuurlijk een reeks fenomenen die je anders maar niet verklaard krijgt. Waarom hebben al die brave priesters die zo devoot en onthecht hun best doen, zich vergrepen aan de koorknapen? U kent nu het antwoord. Waarom zijn die topmanagers uit de banksector zo gretig naar heel grote bonussen? Juist, omdat ze tijdens de gewone werkuren op de kleintjes letten. Waarom doen zo veel politici zo flauw in diverse spelprogramma’s? Juist omdat ze de godganse dag zo serieus het land besturen…
Voor mijn mailbox vol vlammende mails zit van enthousiaste verdedigers van een sterk karakter en het belang van morele vorming, wil ik wel even een basisprincipe uit de experimentele wetenschappen in herinnering brengen. De resultaten van experimenten zijn één zaak, de interpretatie ervan een ander. Uw creativiteit is waarschijnlijk groot genoeg om naast mijn alternatieve verklaringen er nog tien andere te vinden:
– Studenten hopen nog meer koekjes te krijgen en doen dus hun best
– Studenten zijn in verwarring door ongewone groene producten te kopen en weten nadien niet goed meer wat ze doen
– Radijzen bevatten stoffen die bepaalde delen van de hersenen stimuleren die ons egocentrischer maken. Rucola zou net het omgekeerde resultaat opleveren
– Studenten verwarren groen met toestemming.
Maar als de economen en de moderne psychologen gelijk hebben, dan mag ik nu lekker recupereren van de hoge intellectuele inspanningen die het schrijven van deze column hebben gevraagd. Aan mij dus de koekjes. De boog kan overduidelijk niet altijd gespannen staan.
DE AUTEUR DOCEERT MANAGEMENT AAN DE VLERICK LEUVEN GENT MANAGEMENT SCHOOL.
Marc Buelens
Waarom zijn die topmanagers zo gretig naar heel grote bonussen? Omdat ze tijdens de werkuren op de kleintjes letten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier