“Advies van de CBN deugt niet”

De erevoorzitter van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen (CBN), Guy Gelders, maakt brandhout van het CBN-advies om alle activa tegen marktwaarde te boeken. Dat diende alleen om Artwork Systems door de fiscus te laten veroordelen, zegt hij. Bovendien schept het advies rechtsonzekerheid.

Tijdens een seminarie van het Hoger Instituut voor Accountancy & Fiscaliteit over Artwork Systems Group ( AWSG) brak Guy Gelders, de erevoorzitter van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen, een lans voor een aanpassing van artikels 26 en 344 van het belastingwetboek. Volgens Gelders voldoen die artikels niet om fiscale ontsnappingsroutes zoals die van AWSG aan te pakken.

Gelders: “Ze zijn voornamelijk gericht tegen buitenlandse transacties die de economische werkelijkheid verdoezelen. Het dossier van AWSG gaat echter over de overdracht van aandelen in België. Daarom heeft de fiscus andere motieven gezocht om de vennootschap een bijkomende aanslag van 58 miljoen euro te sturen.” In zijn vonnis van eind vorig jaar bevestigde de Gentse rechtbank van eerste aanleg deze aanslag. De rechter baseerde zich op de verplichting dat de jaarrekening een getrouw beeld moet geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van de onderneming.”

CBN ging buiten haar boekje

Gelders maakt in één beweging brandhout van een CBN-advies uit mei 2002. Daarin staat dat de waardering van geheel of gedeeltelijk gratis verkregen activa voortaan niet meer tegen aanschafwaarde maar tegen marktwaarde geboekt moet worden. Gelders: “Ik ga ervan uit dat dit advies werd uitgebracht op verzoek van de fiscale administratie om de aanslag tegenover AWSG hard te maken. Maar hiermee brak de commissie met haar aloude regel om zich onpartijdig op te stellen en geen advies te geven zolang een rechtszaak loopt. Bovendien is het altijd gevaarlijk een beslissing met algemene draagwijdte te treffen op basis van een uiterst wansmakelijk dossier.”

Gelders vindt bovendien dat de commissie buiten haar boekje ging, want alleen de wetgever is bevoegd om zulke afwijkingen op vigerende principes (de waardering tegen aanschafwaarde) in te voeren. Dat het CBN-advies in overeenstemming is met de International Accounting Standards, heeft weinig of geen betekenis, vindt hij. “Deze normen behoren niet tot het dwingende boekhoudrecht in België. Bovendien zijn de regels ontwikkeld in een Angelsaksische context van volledige scheiding tussen jaarrekeningrecht en fiscaliteit. Bij ons bestaat die tweedeling niet.”

De rechtsonzekerheid over de fiscale gevolgen van het CBN-advies is groot. Een letterlijke toepassing kan namelijk aanleiding geven tot een onmiddellijke belasting van een voordeel dat nooit is gerealiseerd en in de toekomst ook niet gerealiseerd zal worden. Dat vormt een ernstige bedreiging voor het zogenaamde voorzichtigheidsbeginsel uit de vierde Europese boekhoudrichtlijn, waarbij je een inkomen pas in de resultatenrekening mag opnemen als er een objectieve zekerheid bestaat dat de onderneming het zal realiseren.

De minister van Financiën, Didier Reynders ( MR), kan deze lacune oplossen door een circulaire uit te vaardigen die stelt dat de traditionele zienswijze in verband met de boeking van geheel of gedeeltelijk gratis verkregen activa blijft gelden. Zo zou het CBN-advies een stille dood sterven. Maar omdat AWSG tegen het advies een voorziening tot vernietiging heeft ingediend bij de Raad van State, heeft Reynders al laten verstaan dat hij eerst de uitspraak van de Raad van State zal afwachten alvorens zich uit te spreken over het advies.

Intussen blijft de fiscus de aanbeveling aanwenden om met terugwerkende kracht bijkomende aanslagen te heffen op activa die in het verleden werden ondergewaardeerd. Maar dat is een schending van het gelijkheidsbeginsel en het principe van de rechtszekerheid. Omdat het CBN-advies geen algemeen bindende kracht heeft, kunnen de belastingplichtigen met dat argument de fiscus de wind uit de zeilen nemen.

Werner Niemegeers Eric Pompen

De fiscus gebruikt het CBN-advies voor bijkomende aanslagen, maar dat is een schending van het gelijkheidsbeginsel.