Adieu, Blauwe Maandag

Na het monumentale “Ten oorlog” laat Blauwe Maandag Compagnie zich uitwuiven met een kleinere reisvoorstelling, alvorens volgend seizoen deel te gaan uitmaken van het Toneelhuis in Antwerpen.

Voor het pensioen” van de Oostenrijkse auteur Thomas Bernhard kreeg van regisseur en bewerker Luk Perceval de ondertitel ” Komedie van de Dietsche ziel” mee. Hiermee doelt Perceval op zijn vervlaamsing van een gegeven dat bij Bernhard erg gebonden was aan de concrete politieke omstandigheden waarin het stuk totstandkwam. ” Vor dem Ruhestand” ging op 29 juni 1979 in Stuttgart in première, net nadat Karl Carstens verkozen was tot Duits bondspresident en de regisseur van de voorstelling, Claus Peymann, in aanvaring was gekomen met Hans Filbinger, eerste minister van de deelstaat Baden Württemberg. Carstens en Filbinger waren partij- en leeftijdgenoten die goed aangeschreven stonden maar beiden in opspraak zouden komen omwille van hun naziverleden.

Bernhards hoofdpersonage, Rudolf Höller, lijkt op hen: hij bekleedt een belangrijke positie als voorzitter van de rechtbank, maar bewaart angstvallig het stilzwijgen omtrent zijn vroegere carrière als SS-Obersturmbahnführer en plaatsvervangend kampcommandant. Hij denkt vol weemoed terug aan de dagen die hij doorbracht op het Oostfront. Sindsdien is zijn wereld niet meer dezelfde: onder invloed van dat dekselse amerikanisme heeft de verwildering in zijn ogen wild om zich heen geslagen. Zijn zus Vera biedt hem nog enig soelaas: samen leven ze op een eilandje, waar ze volledig op elkaar zijn aangewezen, tot en met hun fysieke (zelf)bevrediging. Zijn andere zus Clara houdt er andere ideeen op na, maar is als rolstoelpatiënte evenzeer van hen afhankelijk: willens nillens laat ze zich meeslepen in de incestueuze spelletjes van haar broer en zus, in de totale verwording – die zij in hun blinde hypocrisie aan de buitenwereld verwijten.

Luk Perceval heeft erover gewaakt Bernhards taalpap zo bevattelijk mogelijk te maken. Zonder reserves trekt hij de kaart van de kolder. Vooral Vera is een uitermate grappig en hilarisch personage. Deze rol kan de doorbraak betekenen voor Jan Bijvoet, een knap acteur die hier anderhalf uur lang de aandacht naar zich toe weet te trekken. Als Rudolf verdwijnt Dimitri Dupont een beetje op de achtergrond, al staat ook hij, met meer gevoel voor dramatiek, prima te acteren.

Meer moeite heb ik met de inhoudelijke consequenties van Percevals aanpak: door de spot te drijven met deze personages en hen de risee te maken van het publiek, zijn ze uitsluitend in hun eigen kleine, intieme kringetje gevaarlijk. Sociaal zijn ze monddood, en als theaterpersonage verliezen ze aan betekenis. Desondanks blijft “Voor het pensioen” een voorstelling op niveau, die een waardige afsluiter betekent van twaalf jaar Blauwe Maandag Compagnie.

BMCie speelt “Voor het pensioen”: op 14/4 in CC Hasselt; op 15 en 16/4 in De Warande (Turnhout); op 17 en 18/4 in CC Strombeek-Bever; op 22/4 in Gildhof (Tielt); op 23 en 24/4 in Westrand (Dilbeek); op 25/4 in Stadsschouwburg Sint-Niklaas. Nadien nog in Sint-Truiden, Leuven, Aalst, Kortrijk, Brugge, Berchem, Roeselare, Bornem, Waregem, Torhout, Maasmechelen en Gent.

P. Anthonissen

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content