Achtervolgd door pech

De kwetsbaarheid voor externe gebeurtenissen zal dit continent weer opbreken. In een half dozijn landen worden bovendien verkiezingen gehouden.

De vertragende wereldeconomie en de nog steeds wankele financiële positie van opkomende markten hebben Latijns-Amerika in 2001 hard getroffen. Mexico’s indrukwekkende groei viel stil en de eerste, veelbelovende tekenen van herstel in grote delen van Zuid-Amerika werden in de kiem gesmoord. In het meest optimistische scenario zou Latijns-Amerika in 2002 een economische groei kunnen laten zien van 1% tot 2%. Maar het zou ook veel slechter kunnen gaan. Een wereldrecessie bijvoorbeeld zou lagere prijzen betekenen voor de Zuid-Amerikaanse export van grondstoffen, inclusief de olie die de economieën van Venezuela en Ecuador in 2001 nog redelijk op peil hield. Vooral Mexico zou hard worden getroffen, aangezien de Verenigde Staten bijna negen tiende van de Mexicaanse export afneemt.

En dan is er Argentinië. De vraag is niet of, maar veeleer wanneer en hoe het land zijn schuldpositie gaat saneren. President Fernando de la Rua zal aan het roer blijven, maar aangezien de Argentijnse economie in 2002 niet zal groeien, zal de politieke oppositie tegen het bezuinigingsbeleid toenemen. Dit zou een eenzijdige stopzetting van de schuldaflossingen tot gevolg kunnen hebben en mogelijk zelfs het loslaten van de vaste wisselkoers waarmee de peso gekoppeld is aan de dollar.

Onder zulke omstandigheden zal ook Brazilië alle zeilen moeten bijzetten om een schuldencrisis te voorkomen. Dat is slechts een van de vele onzekerheden die de Braziliaanse verkiezingscampagne omringen. Gedurende acht jaar van liberale hervormingen onder Fernando Henrique Cardoso kreeg Brazilië de inflatie onder controle en werd vooruitgang geboekt in onderwijs en landverdeling. Maar duurzame economische groei blijft buiten bereik, de armoede blijft wijdverbreid en vorig jaar leidde een rommelige privatisering er nog toe dat de elektriciteit op rantsoen moest. Het is dus lang niet zeker dat Cardoso zal worden opgevolgd door de kandidaat van zijn keuze.

Ecuador, ster van de regio

Tot verrassing van velen werd Ecuador, nadat het op de dollar was overgestapt, in 2001 de economische ster van de regio. Het land veerde terug uit de hyperinflatie met een groei van 4%. President Gustavo Noboa, een onafhankelijke hoogleraar rechten, zal waarschijnlijk worden opgevolgd door een politicus van de oude garde: ofwel Rodrigo Borja, een sociaal-democraat, ofwel León Febres Cordero, een conservatieve populist. Beiden zijn voormalige presidenten.

Ook in Bolivia zullen twee voormalig presidenten elkaar bestrijden om weer aan de macht te komen. Jaime Paz Zamora heeft de steun van Bolivia’s jonge interim-president, Jorge Quiroga. Gonzalo Sánchez de Losada daarentegen is een van de innovatiefste hervormers van Zuid-Amerika. Hij zou kunnen profiteren van de herinnering aan de economische groei tijdens zijn presidentschap.

In Costa Rica zullen veel kiezers stemmen voor Abel Pacheco, een populaire televisiepersoonlijkheid. Hij zegt de huidige koers van voorzichtige pogingen tot privatisering en structurele hervormingen te willen verlaten. Maar vóór het zover is, wacht Pacheco een stevige verkiezingsstrijd met Rolando Araya, van de sociaal-democratische oppositiepartij.

Jamaica zal zijn verkiezingen in de eerste helft van het jaar houden. De campagne zal waarschijnlijk weer worden getekend door geweld. De oppositiepartij Jamaica Labour Party, onder leiding van Eddie Seaga, een politieke veteraan en voormalig premier, zou moeten winnen. Maar in het geval van een nek-aan-nekrace zou de regerende People’s National Party het nog net kunnen halen, dankzij een oplevende economie en de sterke campagne van premier P.J. Patterson.

Ook de regeringen in de omringende landen zullen proberen om de economische storm uit te zitten. In Mexico zal de populariteit van president Vicente Fox afnemen, vooral als het hem niet lukt belangrijke wetten erdoor te krijgen in een Congres waarin zijn tegenstanders de overhand hebben. In Venezuela ten slotte zal Hugo Chávez steeds minder populair worden naarmate de economie verder inzakt, al blijft zijn positie onbedreigd.

Michael Reid

De auteur is redacteur Amerika bij The Economist.

[2002]

De inwoners van Latijns-Amerika zullen er in 2002 niet rijker op worden.