2008 is een verloren jaar

Ondanks de verzwakkende internationale conjunctuur zal de Belgische economie in 2008 op toerental blijven. Maar ze doet dat nog maar eens door groei te lenen van de toekomst.

De Belgische economie zal in 2008 een hindernissenkoers lopen, maar ze zal de eindstreep halen zonder te struikelen. Dat is een prestatie op zich, maar het parcours zal wel in een matiger tijd afgelegd worden. Volgend jaar zullen we tevreden moeten zijn met een economische groei van ongeveer 2 %, terwijl dit jaar 2,5 % opleverde en 2006 zelfs 3 %. En is de vorm volgend jaar nog sterk genoeg om alle hordes te nemen, dan dreigt op langere termijn de basisconditie verder af te glijden. België zal door de politieke crisis en deelstaatverkiezingen in 2009 ook in 2008 een strenge oefenmeester moeten missen die de economische slagkracht op lange termijn durft onderhouden. “En ondertussen dendert de naderende vergrijzingstrein onverstoorbaar door”, moet ook Bart Van Craeynest, econoom van KBC, vaststellen. De begroting bijvoorbeeld blijft kampen met een structureel tekort van 1 %, terwijl volgend jaar een overschot van 0,5 % wenselijk is om de vergrijzing tijdig voor te bereiden.

Een van de grootste hordes volgend jaar zijn de gestegen prijzen voor energie en voeding. “Voor ons olie-intensieve landje is het een hele opgave om prijzen van boven 90 dollar per vat te trotseren. Blijven de olieprijzen op het huidige niveau hangen, dan zullen ze in 2008 een mokerslag uitdelen aan de economie. Dure olie kan ons 1 procentpunt groei kosten”, zegt Ivan Van de Cloot, econoom van ING België.

Ondernemers behouden vertrouwen

De sterke euro beschermt de Belgische energieverbruiker wel enigszins tegen de dure olie, die in dollar afgerekend wordt. Maar geen rozen zonder doornen. De dure eenheidsmunt remt de export af, wat zijn sporen al naliet op de gemoedstoestand van de Belgische industriëlen en exporteurs. De forse groeivertraging (of zelfs recessie) in de VS, die ook zijn sporen nalaat in de rest van de wereldeconomie, dreigt de pret nog meer te bederven. Bovendien is het monetaire klimaat in Europa zowat het barste sinds de invoering van de euro als gevolg van de kredietcrisis. Belgische bedrijven hoeven geen heuse kredietschaarste te vrezen, maar de banken zullen minder soepel met verse kredieten zwaaien.

Deze kopzorgen zullen de bedrijfsleiders echter niet inspireren om hun investeringsplannen massaal in de ijskast te stoppen. Het ondernemersvertrouwen is nog relatief hoog en Europa kan rekenen op stevige rugwind uit het oosten in de vorm van export naar de groeilanden uit Oost-Europa, het Midden-Oosten en vooral natuurlijk Azië. Maar het staat buiten kijf dat de opperbeste sfeer bij de ondernemers verder zal verwateren in 2008.

Intussen hebben de stijgende prijzen voor energie en voeding ook het consumentenvertrouwen aangetast. De inflatie zal zich in 2008 nestelen tussen 2 % en 3 %. “Bij een stabiele olieprijs stijgt de inflatie volgend jaar naar 2,8 %. Een gemiddeld gezin zal 950 euro meer moeten neertellen voor het huidige uitgavenpakket”, rekent Van Craeynest uit.

45.000 extra banen

In 2007 sloeg de jobmotor in België eindelijk aan. Ruim 70.000 extra banen kwamen erbij en deze keer ging het niet alleen om het witwassen van informele jobs via dienstencheques of banen bij de overheid of in de gesubsidieerde gezondheidszorg. Deze keer droeg ook de privésector zijn steentje bij. Volgend jaar verwacht de Nationale Bank nog eens 45.000 extra banen, maar daardoor zal de Belgische arbeidsmarkt nog meer tegen zijn limieten botsen. Het schrijnende tekort aan geschoold en ongeschoold personeel zal blijven wegen op de economische groei, ondanks de nog altijd bedroevend lage werkgelegenheidsgraad.

Deze extra jobs verhogen het beschikbare inkomen van de gezinnen. Voeg er een beperkte reële stijging van de lonen aan toe, en het consumentenvertrouwen en dus de consumptie zullen op peil blijven. De Callataÿ: “Tewerkstelling en consumptie zullen in positieve zin verrassen in 2008, en daarom verwacht ik een groei van minstens 2 %. Maar dat optimisme is helaas gebaseerd op een beleid dat vandaag de economie stimuleert, maar slecht is voor de toekomstige economische groei. Ten eerste zijn de extra banen van de voorbije jaren voor een te groot stuk te danken aan aanwervingen bij de overheid, vooral bij de gemeenten en de deelstaten, en in de gezondheidszorg. Ten tweede zullen de lonen door de spanningen op de weinig flexibele arbeidsmarkt en de automatische loonindexatie sneller stijgen dan verwacht. Dat stuwt de koopkracht in 2008, maar ondermijnt op langere termijn onze competitiviteit en exportprestaties. Ten derde verwacht ik een verder afglijden van het budgettaire beleid. In de aanloop naar de verkiezingen in 2009 verwacht ik belastingverlagingen en een stijging van de sociale uitgaven. Pijnlijke maatregelen zijn uitgesloten, eender wie aan de macht komt. De groei van 2008 rust dus niet op een duurzame basis. 2008 wordt een verloren jaar. De periode 2002-2010 is het venster dat we hebben om ons voor te bereiden op de vergrijzing, maar in de Belgische processie van Echternach wordt in 2008 een stap achteruitgezet.”

DE AUTEUR IS CHIEF ECONOMIST VAN TRENDS.

Door Daan Killemaes/Illustratie: Karl Meersman