10 EXCENTRIEKE RODE WIJNEN UIT TOSCANE

In deze maandelijkse wijnrubriek gaan wij op zoek naar wijn met persoonlijkheid en bewaarpotentieel. Terroirwijnen die om kelderrijping vragen, als antwoord op het brede gamma van fruitige maar oppervlakkige doordrinkwijnen. Rond één thema suggereren wij tien wijnen die u in uw kelder moet hebben. Deze maand: excentrieke rode wijnen uit Toscane.

Volgende maand: witte topbourgognes tussen 25 en 50 euro.

Italië kende de jongste twintig jaar een revolutie op wijnvlak. De tijd van de gecorseerde, wat verbrande en (soms) veel te zure rode wijnen is voorbij en dat is voor een groot deel te danken aan de zogenaamde super tuscans.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw kwamen sommige grote domeinen op tegen de starre en verouderde herkomstbenamingen ( DOC en DOCG). Zij lapten de regels aan hun laars en mengden onder hun sangiovese (de typische rode druivensoort van Toscane) wijn van internationale druivensoorten. Dat waren vooral de bordeauxdruiven cabernet sauvignon, merlot en later ook syrah. Deze wijnen konden geen officiële herkomstbenamingen meer dragen en werden verkocht als vino da tavola. Maar dan wel peperduur.

Het grote voorbeeld is de Ornellaia, een Toscaan van ongeveer 220 tot 250 euro en een product van het huis Antinori in samenwerking met Mondavi. Deze ‘garagewijn’ avant la lettre kende vrijwel onmiddellijk navolging. Zoveel dat in de jaren negentig de DOC’s en DOCG’s zich genoodzaakt voelden de regels aan te passen. De vino da tavola kreeg een opwaardering tot IGT, Indicazione Geografica Tipica. Daarmee wilde de wetgever gewoon zeggen dat de wijn ‘typisch was voor Toscane’ en dat met andere woorden alles of bijna alles kon binnen dit label.

IGT werd door grote kleppers als Ornellaia een prestigelabel en dat is tot op vandaag zo. Het wordt de herkomstbenaming van de wijnbouwer genoemd, omdat die vrij is te doen wat hij wil. Tegenwoordig passeert de hele resem internationale druivensoorten de revue: cabernet sauvignon, merlot, petit verdot, cabernet franc, pinot nero (pinot noir) en syrah. In welke percentages ook. Zo zit in de selectie van 10 wijnen hieronder een 100 % cabernet franc-wijn. Meestal vinden we wel nog de basisdruif van Toscane in de blend terug, de sangiovese. Sangiovese is, samen met andere inheemse druivensoorten als canaiolo, trebiano en malvasia del chianti, bepalend voor chianti, maar ook voor grote namen als vino nobile di montepulciano en brunello di montalcino.

Zoals alle laatrijpe druivensoorten heeft ook de sangiovese een warm klimaat nodig om de nodige vulling, alcohol en rijpe zuren te krijgen. In koelere klimaten krijgt de druif scherpe zuren en bittere tannines. Sangiovesewijnen zijn rijk en robuust en hebben een lange flesrijping nodig. De stijlen variëren van licht, astringent en eenvoudig tot vol, krachtig en lichtkruidig, met aroma’s van rijp en vol rood bessenfruit, krieken, tabak en kruiden.

De hype van de dure IGT-wijnen heeft gelukkig ook voor een kentering gezorgd tijdens de jongste vijf tot acht jaar. Meer en meer domeinen zweren de internationale druiven af en maken wijnen van 100 % sangiovese of met een percentage canaiolo. In de DOCG Chianti Classico zijn er bijvoorbeeld drie domeinen die niet alleen geografisch vlak bij elkaar liggen, maar die ook samen uit de Consorzio zijn gestapt omdat ze vinden dat die tegenwoordig te veel willekeur toelaat. Die domeinen zijn Castello di Monsanto, Castello della Paneretta en Isole e Olena. Zij maken wijn van uitsluitend sangiovese en canaiolo en moeten van andere cépages niet meer weten.

Het moet wel gezegd dat Italië – en dan vooral Toscane – naar onze mening hét wijnland van de toekomst is, toch de volgende jaren. Sangiovesewijnen zijn een perfecte assemblage van de oude- en de nieuwewereldstijl. Ze hebben enerzijds het verleidelijke en vrij toegankelijke aromatische fruitkarakter van veel nieuwewereldwijnen, terwijl ze anderzijds op structureel vlak duidelijk refereren aan hun terroir. En dat is nog steeds het kenmerk van de oude wereld. Het is ook onze opvatting dat de meeste Toscaanse wijnen door dat vrij toegankelijke en open fruitige karakter geen echt groot bewaarpotentieel hebben. Na 7 tot 8 jaar hebben veel vogels al flink wat van hun pluimen verloren. Super tuscans zijn door hun zeer sterke extractie uitgesproken Robert Parker-wijnen. De Amerikaanse wijnschrijver geeft ze vaak bijzonder hoge scores. Onterecht, vinden wij.

1 Casanova di Neri Pietradonice 2001 (Sant’Antimo Rosso DOC)

(90 % cabernet sauvignon,

10 % sangiovese)

Deze vrij recente DOC ligt binnen dezelfde grenzen als die van Brunello di Montalcino. De wijn, gemaakt door Azienda Agricola Casanova di Neri in Montalcino, bulkt van de extractie. De kleur is dieppaars tot bijna inktachtig en de geur bevestigt de concentratie: geconcentreerde aroma’s van koffie en bittere chocolade, héél veel nieuw hout en vanille. Toch komen de typische Italiaanse frisse fruittoetsen daardoor, hoewel ze soms meer aan port doen denken. In de mond dezelfde overdreven extractie: bittere en zeer prominent aanwezige tannines. Die voelen vrij fluwelig aan en komen van het hout en niet van de druiven. Ook dezelfde torréfiétoetsen. Het fruit is vrij dun en wordt overstelpt door al dat geweld. Een blockbuster, maar met toch weinig harmonie. Veel te duur voor wat het is!

PRIJS: 72 euro

WAAR TE KOOP: Tom Groffils Fine Wines, %0473 29 66 98

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: 5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: H

2 Poderi del Paradiso Silicum 2002 (Rosso Toscano IGT)

(50 % sangiovese, 30 % merlot, 20 % syrah)

In het zuidwesten van de Chianti-streek. Veel typischer voor zijn herkomst dan de voorgaande wijn. De sangiovese komt hier mooi naar boven en wordt ondersteund en ‘voller’ gemaakt door de merlot en vooral syrah. De syrah geeft hem wel een wat aards karakter. Vrij uitgesproken zuren en tannines, iets hard op het einde, maar met een middelmatige tot goede structuur. Goed gebouwd maar niet te complex. Waar voor zijn geld.

PRIJS: 16,94 euro

WAAR TE KOOP: Bevo, %0477 49 86 00

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

3 Tenuta di Valgiano 2003 (Colline Lucchesi DOC)

(80 % sangiovese, 20 % syrah)

De DOC Colline Lucchesi ligt, zoals de naam het zelf zegt, op de heuvels bij de stad Lucca. Dat is niet ver van de zee en dat proef je in deze wijnen. Niet dat die iets ziltigs hebben, maar wel een mineralige toets. Tenuta di Valgiano wordt volgens biodynamische principes gemaakt van sangiovese en syrah. Die laatste is van nature een aromatisch dominante druivensoort en dat merk je in de wijn. Hoewel er slechts 20 % syrah in zit, wordt de aromatische structuur er helemaal door gedomineerd. Er is diepte, kracht gekoppeld aan fruitige elegantie en er zijn frisse zuren op het einde. De tannines en houttoetsen zijn vrij zacht maar nog niet helemaal verweven met de wijn.

PRIJS: 63 euro

WAAR TE KOOP: Tom Groffils Fine

Wines, %0473 29 66 98

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

4 Fattoria Montellori Morro 2001 (Toscana Rosso IGT)

(80 % sangiovese, 10 % malvasia near,

10 % cabernet sauvignon)

Wat vergelijkbaar met wijn nr. 2, maar dan iets warmer en kruidiger. Het fruit is nog wat dichtgeplooid, op de voorgrond komen vooral kruiden en na walsen toch typische sangiovesetoetsen. In de mond is het hout structureel ondersteunend, op het einde geven goede zuren en vrij persistente tannines de wijn kracht. Goed, maar zonder meer.

PRIJS: 9,98 euro

WAAR TE KOOP: Leirovins, %09 369 07 95

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

5 Vignamaggio 1995 (Vino da Tavola di Toscana)

(100 % cabernet franc)

Zeer speciale wijn die niet voor iedereen is weggelegd. Een enorme stijlbreuk met de vorige wijnen. Gemaakt van 100 % cabernet franc, dé druif uit de Loirevallei (Saumur Champigny, Chinon, Bourgueil, Saint-Nicolas-de-Bourgueil). De combinatie van de vegetale cabernet franc met de Toscaanse terroir en de typische zuren geeft een licht kruidig resultaat. Het geheel blijft sappig, matig geconcentreerd en vegetaal (inclusief de uitgesproken groene paprikatoets in de geur. Die is echter niet terug te vinden in de smaak, wat duidt op rijp geplukte druiven). Typisch – en dat geldt voor alle geëvolueerde cabernet franc – is de mineralige rokerigheid. Blind zou deze wijn voor een oude bourgueil kunnen doorgaan. Speciaal en misschien iets te duur. U koopt beter een goede bourgueil…

PRIJS: 23,80 euro

WAAR TE KOOP: Vinesse, %03 711 32 22

VEROUDERINGSPOTENTIEEL: nu drinken

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

6 Tenuta Sette Ponti Oreno 2000 (Toscana Rosso IGT)

(50 % sangiovese, 25 % merlot, 25 % cabernet sauvignon)

Toch wel een gereputeerd domein. Sette Ponti is eigendom van een succesvolle Italiaanse zakenman, de wijn wordt gemaakt door een van Italiës topoenologen, Carlo Ferrini. De oudste wijnstokken dateren van 1935. De wijnen zijn vrij krachtig en diep, zonder hun terroirtoets te verliezen. Dat geldt zeker voor de Oreno, die een vrij zuiver en sappig sangiovesekarakter heeft. Merlot en cabernet sauvignon geven meer structurele kracht. Goed in evenwicht gehouden. Topper.

PRIJS: 30 euro

WAAR TE KOOP:

Boutelegier, %050 35 65 01

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHHH

7 Brancaia I Latraia 2002 (Maremma Toscana IGT)

(60 % cabernet sauvignon,

30 % sangiovese, 10 % petit verdot)

Eigendom van een Zwitserse familie in Chianti die zich specialiseerde in de productie van IGT-wijnen. I Latraia is hun topcuvée en wordt in zeer gelimiteerde hoeveelheden gemaakt.

De wijn is sterk maar niet overgeconcentreerd. De kleur is dieppaars zonder aan het glas te kleven, de geur is krachtig en elegant tegelijkertijd. Het aromatisch hout ondersteunt het fruit, de vulling is goed en op het einde dragen de zuren de wijn. De tannines zijn nu nog prominent maar structureel aanwezig. Goed gestructureerde, sappige wijn.

PRIJS: 36,30 euro

WAAR TE KOOP:

Leirovins, %09 369 07 95

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

8 Podere Poggio Scalette Il Carbonaione 2001 (Alta Valle della Greve IGT)

(100 % sangiovese)

Een zeldzame IGT op basis van 100 % sangiovese, maar in dezelfde stijl gemaakt als de andere supers. Diepe en geconcentreerde paarse kleur, veel maar niet overdreven extractie, goede structuur, evenwichtig. Ras-sangiovese met zuivere, fijne zuren in de finale. Het hout is aromatisch aanwezig, maar speelt toch voornamelijk een structurele rol. Zo zou het altijd moeten zijn.

PRIJS: 43,50 euro

WAAR TE KOOP: Tom Groffils Fine Wines, %0473 29 66 98

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

3 tot 5 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHHH

9 Azienda Agricola Lohsa Mandrone di Lohsa 2001 (Maremma Toscana IGT)

(80 % cabernet sauvignon, 10 % alicante, 10 % petit verdot)

De eigenaar van Az. Agr. Poliziano, een van de toppers in Vino Nobile di Montepulciano, investeerde ook in de Maremma-streek. Hij maakt in deze IGT vrij krachtige, houtgetypeerde super tuscans die jaren flessenrijping nodig hebben. Dat geldt zeker voor de Mandrone 2001. Die is diep, met toetsen van donker fruit en nog veel vanille en hout. De tannines zijn niet uitdrogend, maar wel nog prominent aanwezig en absoluut niet versmolten met de wijn.

PRIJS: 34,95 euro

WAAR TE KOOP: Vinesse, %03 711 32 22

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

5 tot 10 jaar kelder

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

10 Fattoria Montellori Salamartano 1997 (Toscana Rosso IGT)

(50 % cabernet sauvignon, 50 % merlot)

De topcuvée van het domein, uitsluitend met een bordeauxblend gemaakt. De kruidige stijl van het huis komt ook in deze wijn naar voor, maar het geheel blijft vrij fris-fruitig. Rijpe kersen en aalbessen spannen de kroon. Het hout is vrij goed verweven. Hoewel hier geen enkele Italiaanse druif werd gebruikt, heeft de wijn toch de typische Italiaanse zurentoets.

PRIJS: 27,34 euro

WAAR TE KOOP:

Leirovins, %09 369 07 95

VEROUDERINGSPOTENTIEEL:

nu drinken

PERSOONLIJKHEID/KARAKTER/TERROIR: HHHH

PRIJS/KWALITEIT: HHH

Filip Verheyden

De meeste Toscaanse wijnen hebben geen echt groot bewaarpotentieel: 7 tot 8 jaar.

Super tuscans zijn uitgesproken Robert Parker-wijnen. De Amerikaanse wijnschrijver geeft ze vaak bijzonder hoge scores. Onterecht, vinden wij.