1 beLGISCHe BAMBOE BOOMT

Vanuit De Kempen groeide Oprins Plant uit tot de grootste bamboeproducent ter wereld.

Ten huize van Arifin Panigoro, de Indonesische miljardair en eigenaar van een gediversifieerd bedrijvenimperium, luistert een aantal collega-tycoons met stijgende verbazing naar een uiteenzetting van de plaatselijke vertegenwoordiger van Oprins Plant uit Rijkevorsel. “Hoe is het mogelijk dat wij de vele industriële toepassingen nu pas ontdekken, door toedoen van een Belgisch bedrijf?”, schatert Panigoro.

Bamboe was bekend als bouwmateriaal, rondom Yogyakarta zijn er een aantal fabrikanten van bamboepanelen en in Sulawesi draait zelfs een pulpfabriek voor papier uit bamboevezels. Maar kleding, parketvloeren en composietmaterialen gemaakt uit die wonderlijke grassoort of biomassa voor energieopwekking, bamboevezels in kunststoffen en medicinale toepassingen? Daar hadden Panigoro en zijn genodigden niet eerder van gehoord.

Ze willen er meer over weten, om hun activiteiten verder te diversifiëren met ‘duurzame materialen’ en met het oog op een betere CO2-balans. En dat kan, want Oprins Plant heeft met zijn dochteronderneming Bambu Nusa Verde (BNV) een eigen onderzoekslabo en kwekerij voor 1 miljoen bamboeplantjes. BNV exporteert bamboe naar buurlanden in Zuidoost-Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Andere dochterondernemingen, Rezoplant en Viveiros Botanica, zijn de grootse bamboekwekerijen van Frankrijk en Spanje. Jos De Reze van Rezoplant werd in 2008 in Frankrijk zelfs verkozen tot Manager van het Jaar, afdeling landbouw.

Maar de grootste bamboeproductie ter wereld gebeurt in Rijkevorsel. Daar doet Oprins Plant sinds 1998 aan microvermeerdering en teelt het meer dan een half miljoen bamboes per jaar in tientallen variëteiten. De kracht van Oprins is dat het labo uitsluitend produceert voor het eigen bedrijf, waardoor het zijn technologie kan beschermen en zijn technologische voorsprong en unieke positie in de sector kan behouden. Uniek, omdat Oprins de hele cyclus beheerst onder één dak, van in-vitrolabo over het kweken tot de levering aan tuincentra, veilingen en supermarkten, van Scandinavië tot de Middellandse Zee. De Noord-Amerikaanse markt bewerkt Oprins vanuit een eigen verkoopsbedrijf met onderzoekslabo in de VS.

De boomkwekerij werd in 1976 opgericht en evolueerde vrij snel naar grootschalige productie van planten voor de sierteelt en tuinaanleg. Met specialisatie in enkele niches: sierheesters, buxus, laanbomen en een aantal potplanten. Tot Jan Oprins in 1985 bij professor Pierre Debergh van de Gentse universiteit, een toenmalige wereldautoriteit in bamboe, in de ban raakte van de tropische grassoort.

Vandaag staat bamboe voor 60 procent van de 6,2 miljoen euro groepsomzet. De voorbije achttien jaar steeg de omzet gemiddeld 14,8 procent per jaar. “Het resultaat van een kwarteeuw assortimentsuitbreiding en veredeling, nieuwe teelt- en productietechnieken, de lancering van eigen handelsmerken, de bewerking van onontgonnen markten en internationalisering.” Maar bovenal, beklemtoont Jan Oprins, was “gedreven basisonderzoek in samenwerking met universiteiten, onderzoeksinstellingen en steun van het IWT de motor van het succes”.

Wetenschappelijk onderzoek

In Merksplas bouwt Oprins een internationaal kenniscentrum voor bamboe. Huisonderzoeker Johan Gielis zette acht jaar geleden met de Universiteit Gent een procedé op punt voor microvermenigvuldiging. Gaandeweg werd specifiek onderzoek verricht naar moleculaire biologie, beworteling, het gebruik van bamboe voor allerlei land- en tuinbouwtoepassingen.

Zo kon Oprins niet alleen de productiekosten in vitro met een kwart drukken, maar ook mee richting geven aan de industriële en commerciële verwerking van bamboe. Terwijl tien jaar geleden naar schatting minder dan een half miljoen bamboes werden verkocht in heel Europa, zijn het er nu meer dan vijf miljoen per jaar. Een kwart ervan komt van Oprins Plant, dat wereldmarktleider werd omdat het een massaproduct maakte van een dure exotische plant. Gehuurde bedrijfsterreinen werden afgestoten om de hele productie samen te brengen onder 80.000 vierkante meter nieuwe glasserres. Het verklaart het negatieve nettoresultaat in 2008, daarna woog de economische crisis op tuinaanlegprojecten van bouwpromotoren. “Bamboe blijft een trendy product”, zegt Jan Oprins. “In de Vlaamse sierteeltsector staan we met onze productinnovatie zeker aan de top, door onze unieke koppeling van biotechnologie en kwekerskennis in een geïntegreerd bedrijf.” 2,5 tot 3 procent van de omzet gaat naar onderzoek.

Zonder zelf een onderzoeksinstelling te willen zijn, publiceren medewerkers en consulenten studies over bamboe-eigenschappen in internationale gespecialiseerde wetenschappelijke tijdschriften of zijn ze betrokken bij review committees voor internationale congressen. Oprins coördineerde Europese onderzoeksprojecten voor het gebruik van bamboe als bio-energiegewas en voor de sanering van vervuilde industrieterreinen. Als studiebureau maakt Oprins haalbaarheidsstudies voor de VN-organisatie voor industriële ontwikkeling. Het gaat dan vaak om herbebossingsprojecten – bamboe groeit snel en slorpt minder water uit de grond – en kleinschalige industrieën. Bamboeplanten zijn na hooguit vijf jaar klaar voor industrieel gebruik, waarna ze jaarlijks aangroeien zonder telkens te herplanten.

In het komende decennium wil Oprins meestappen in commerciële toepassingen. “We zijn in de eerste plaats siertelers. Maar we combineren nu eenmaal die kennis met de knowhow en ervaring in plantagemanagement. Kennelijk is daar wereldwijd een groeiende vraag naar.”

Aziatische bedrijfsconcerns toonden al belangstelling voor een overname van Bambu Nusa Verde, de enige volledig geïntegreerde replica van Oprins buiten Rijkevorsel. Maar Oprins ziet meer in een partnerschap, mogelijk met Indonesische bedrijven. Er is zelfs interesse vanuit Dubai.

In de Vlaamse sierteeltsector staan we met onze productinnovatie aan de top.

Jan Oprins

“Door onze unieke koppeling van biotechnologie en kwekerskennis in een geïntegreerd bedrijf staan we wereldwijd aan de top”

Jan Oprins