Freshfields: “Het idee dat vrije handel altijd goed is voor de economie, is definitief achterhaald”

Het mededingings- en het handelsrecht worden er niet eenvoudiger op, concludeert het advocatenkantoor Freshfields in zijn jaarlijkse Global Antitrust-rapport.

“Het worden onvoorspelbare maanden met de installatie van de regering van Donald Trump, de brexit en het optreden van eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager, die steeds politieker redeneert”, zegt Thomas Janssens, een vennoot van het advocatenkantoor Freshfields, dat zijn jaarlijkse Global Antitrust-rapport publiceert over de internationale trends in het mededingings- en het handelsrecht. “Het wordt een complex kluwen, waar bedrijven het beste rekening mee houden.”

Overheden die zich moeten uitspreken over fusies en overnames kunnen meer rekening houden met de maatschappelijke gevolgen van die deals, in plaats van zuiver economisch te beoordelen of ze de concurrentie kunnen vervalsen, stelt Janssens. Zo kantte Donald Trump zich in zijn campagne tegen de fusie van AT&T en Time Warner.

Janssens: “Veel zal afhangen van wie Trump benoemt aan het hoofd van de Federal Trade Commission en de antitrustdivisie op het departement Justitie”, zegt Janssens. “Maar het zal je als bedrijf maar overkomen dat je een overname aankondigt en dat vijf minuten later een presidentiële tweet verschijnt die je deal veroordeelt als ‘bad for Americans’.”

Kritischer tegenover overnames

Ook Groot-Brittannië kondigde aan dat het zich kritischer zal opstellen tegenover overnames van infrastructuurbedrijven. Duitsland waarschuwt tegen overnames in “sleutelsectoren” en Vestager kondigde aan ook te onderzoeken of overnames “eerlijk” verlopen.

“In ons land was er commotie over de gevolgen voor de consument toen een Chinese groep wilde instappen in een infrastructuurbedrijf (de afgesprongen participatie van State Grid in Eandis, nvdr)“, aldus Janssens. “Het ziet ernaar uit dat veel landen de strategie volgen dat een overname van een lokaal bedrijf geen slechte gevolgen mag hebben op de werkgelegenheid en de consument. Nu gebeurt dat informeel, maar het wordt allemaal politieker gespeeld. Misschien is Europa ook lang naïef geweest door te veel toe te laten.”

Handelsverdragen onder druk

Het rapport is wat pessimistisch over de internationale handel. “Vooral de onderhandelingen tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië kunnen alle kanten uitgaan”, verwacht Janssens. “Bovendien moet elke lidstaat – en in België elk gewest – dat Brits-Europese handelsakkoord goedkeuren. Het ziet ernaar uit dat sommige landen een eigen politieke agenda zullen proberen door te drukken, met het dreigement het akkoord af te schieten.”

Internationale handelsverdragen komen hoe dan ook onder druk te staan. In België was er de Waalse en Brusselse kritiek op het Canadees-Europese CETA-verdrag, terwijl Trump het Trans-Pacific Partnership bekritiseert en dreigt met hoge handelstarieven. Janssens: “Het idee dat de volledige liberalisering van de handel altijd goed is voor de economie, is definitief achterhaald.”

Een andere tendens is het gebruik van de Europese regels inzake overheidssteun, door fiscale rulings als subsidies te beschouwen. Ook daar speelt Vestager een sleutelrol, onder meer door Belgische rulings als overheidssteun te veroordelen. “Heel wat lidstaten zullen proberen aan te tonen dat ze haar macht afwendt om een ander doel te bereiken: de fiscale harmonisering”, voorspelt Janssens. “Het is afwachten wat het Hof van Justitie daarover zegt. Ondertussen zijn we al een tijd verder en ontstaat er heel wat fiscale onzekerheid.”