De euro, een Griekse tragedie

Het feit dat de Grieken massaal euro’s van hun bankrekening weghalen, zegt voldoende waar hun hart en vooral hun verstand ligt. Dat zegt Trends-redacteur Jozef Vangelder.

Het eindspel in de Griekse crisis is ingezet. De Griekse regering staat voor vele miljarden euro’s aan schuldaflossingen, zonder dat ze daarvoor het geld heeft. De schuldeisers _ het IMF, de EU en de ECB – willen de Grieken wel een reddingsboei toewerpen, op voorwaarde dat het land besparingsmaatregelen doorvoert. Maar daar wil de Griekse regering dan weer niet van weten.

Het getouwtrek tussen beide partijen duurt al vele maanden, maar de deadline is nu akelig dichtbij. Het hulpprogramma aan Griekenland vervalt eind juni. De Grieken kunnen een laatste schijf van 7,2 miljard euro noodhulp krijgen, op voorwaarde dat ze buigen voor de eisen van de geldschieters. Zo niet gaapt voor hen het zwarte gat. Feitelijk is er geen tijd meer tot eind juni, want een akkoord met de geldschieters moet eerst nog de goedkeuring krijgen van het Griekse parlement.

Voor de regering van premier Alexis Tsipras lijkt de toestand uitzichtloos, maar dat is buiten de interne meningsverschillen bij de schuldeisers gerekend. Gisterenavond moest de Duitse bondskanselier Angela Merkel nog de plooien gladstrijken in een inderhaast bijeengeroepen vergadering. Het onverzettelijkst lijkt het IMF, wiens reputatie niet ongeschonden is gebleven in de Griekse crisis. De 188 leden van het IMF kijken mee over de schouder van IMF-topvrouw Christine Lagarde, zodat zij zich moeilijk een voorkeursbehandeling voor Griekenland kan veroorloven. Voor de EU en de ECB liggen de kaarten anders. Zonder akkoord dreigt Griekenland uit de eurozone te vallen, en dat kan de geloofwaardigheid van de munt onherstelbare schade toebrengen, iets wat de EU en de ECB moeten vermijden.

Dat is een psychologisch voordeel voor de Grieken, en Tsipras speelt daar perfect op in. In een open brief aan Le Monde pookte hij de dramatiek nog eens stevig op. “Het uitblijven van een akkoord ligt niet aan de koppigheid van de Grieken”, schrijft Tsipras, “maar aan de onwrikbare houding van bepaalde instellingen die absurde eisen stellen, en compleet onverschillig zijn voor de democratische keuze van de Grieken.”

Dat laatste is de knoop in het hele verhaal. Premier Tsipras en zijn radicale partij Syriza kwamen aan de macht omdat de Grieken de opgelegde besparingen door de buitenlandse geldschieters meer dan beu waren. De opgestoken middenvinger kan leiden tot een afbrokkeling van de euro, maar dat maakt de rekening van de Griekse regering niet. Zij hoeft enkel verantwoording af te leggen aan het Griekse electoraat.

Het illustreert de absurditeit waarin de muntunie verzeild is geraakt. Het kleine Griekenland, met nog geen 11 miljoen inwoners, gijzelt de hele eurozone, goed voor ruim 330 miljoen onderdanen. En bij uitbreiding de hele Europese Unie – goed voor een half miljard inwoners – aangezien elke lidstaat geacht wordt tot de muntunie toe te treden zodra hij aan de criteria voldoet. Enkel Denemarken en Groot-Brittannië kregen een vrijstelling op die regel.

Het is best mogelijk dat de Griekse crisis goed afloopt, al was het maar omdat de Grieken dat zelf willen. Een meerderheid van het Griekse volk verkiest de euro te houden, wijzen peilingen uit. Het feit dat de Grieken massaal euro’s van hun bankrekening weghalen en in veiligheid brengen, zegt voldoende waar hun hart en vooral hun verstand ligt. Premier Tsipras en zijn medestanders van Syriza kunnen daar niet naast blijven kijken.

Maar een goede afloop van deze crisis doet niets af van de fundamentele constructiefouten van de euro. Lokale politici zijn blijkbaar in staat een hele muntunie te blokkeren. Geef de euro een stevige sokkel, in de vorm van een voldragen financiële unie, bestuurd door politici die aan alle Europeanen verantwoording moeten afleggen. Daar zal geen Griekse operette tegenop kunnen.