Het gewicht van de Belgische overheidsuitgaven in het bbp is de voorbije jaren sterk toegenomen. Dat hebben Vives en Voka onderzocht. Het Belgische overheidsbeslag bedroeg in 2009 54,3 procent.
Met de studie ‘De omvang van het overheidsbeslag in België’ willen Vives en Voka nagaan hoe het gewicht van de overheid in onze economie tussen 1992 en 2009 is geëvolueerd. Het Belgisch overheidsbeslag is opgelopen tot 54,3 procent als je de verhouding tussen de overheidsuitgaven en het bruto binnenlands product (bbp) meet.
Dit is nog onder het recordniveau van 58 procent midden de jaren tachtig, maar het benadert weer het niveau van 1993 (55%) toen de Maastricht-normen om tot de euro te kunnen toetreden een prioriteit werd om het overheidsaandeel aanzienlijk te verminderen. De daaropvolgende sterke afname in de jaren negentig werd de jongste jaren zo goed als volledig omgebogen (in 2006 lag het overheidsbeslag nog op slechts 48%).
Daarmee is ons land een Europese koploper en wordt het alleen voorafgegaan door Denemarken (58,8%), Frankrijk (56%), Finland (56%) en Zweden (54,9%). Maar de Belgische situatie is zorgwekkender. Frankrijk en de Scandinavische landen hebben een lagere schuldgraad dan België en recent onderzoek toont aan dat als de schuldgraad boven de kritische waarde van 90 procent stijgt, de economische groei sterk vermindert. “Onze analyse suggereert ook dat de overheidsuitgaven niet verder kunnen stijgen eens er een schuldgraad van 90 procent is bereikt”, zeggen de onderzoekers.
Gediversifieerde exportmarkten als oplossing
Het overheidsbeslag moet dus dringend naar beneden. Dat kan door een aantal specifieke Belgische problemen aan te pakken. “We merken in België dat een negatieve schok als een recessie niet alleen een eenmalige stijging van de overheidsuitgaven met zich brengt, maar ook leidt tot uitgaven die zich op een permanent hogere trendlijn bevinden”, legt onderzoeker Joep Konings (VIVES) uit. “Dan moeten achteraf structurele maatregelen genomen worden om de uitgaven terug te schroeven naar een lager niveau. Maar dat is in België de voorbije jaren amper gebeurd.”
Andere vaststelling is dat kleine en open economieën als België garant staan voor meer overheidsuitgaven. “Landen die veel handel voeren, voelen sneller een negatieve economische schok. Het bbp komt onder druk en ook de consumptie neemt af. Overheden proberen die negatieve schok tegen te gaan via grotere overheidsuitgaven, bijvoorbeeld in de sociale zekerheid.”
“Vandaar dat we hier al meteen een aanbeveling kunnen geven om het overheidsbeslag te counteren: behoud of verstevig de concurrentiepositie ten opzichte van de voornaamste handelspartners. Diversifieer de exportmarkten en bewaak de relatieve loonevolutie ten opzichte van deze buurlanden. Dan ben je beter gewapend om negatieve schokken op de internationale markten op te vangen.”
A.M.
