Waarom een begroting in evenwicht nodig is

Volgens Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder bij Voka, staat de federale regering voor een moeilijke maar cruciale opdracht. “Laten we hopen dat de politici de moed hebben om deze klus grondig aan te pakken, want de inzet voor onze economie is groot.”

De regering bereikte afgelopen weekend een akkoord rond de begrotingscontrole. Met een mix van maatregelen wordt het structureel tekort tot 1,8% van het bbp beperkt. Toch moet het echte werk nog beginnen: tegen 2018 moet nog minstens zo’n 8 miljard euro extra bespaard worden om de begroting in evenwicht te brengen. Hoewel dit een grote uitdaging is, is het vooral noodzakelijk om onze economie opnieuw te laten aantrekken en jobs te creëren. De regering zal de juiste keuzes moeten maken. Maar waarom is een evenwicht nodig?

Vooreerst is het wegwerken van het tekort nodig om de pensioenkost op te vangen. In 2004 gaven we 25 miljard uit aan pensioenen. In 2014 rondden we de kaap van 40 miljard. Dus de pensionering van de eerste golf babyboomers zorgde voor een stijging vande pensioenuitgaven van 15 miljard euro in 10 jaar tijd of 1,5 miljard per jaar. De grote pensioeneringsgolf moet dan nog komen. Volgens de prognoses van het Planbureau neemt het aantal gepensioneerden vooral volgend decennium toe. Van 2,54 miljoen gepensioneerden in 2016 gaan we naar 3 miljoen gepensioneerden in 2030. Het Planbureau raamt de extra kost van die pensioenen op 3% van het bbp (12 miljard euro in termen van vandaag gerekend). Het Planbureau gaat hierbij nog uit zeer gunstige economische groeicijfers (gemiddeld 1,5%). Dus zullen er zowel structurele besparingen nodig zijn op andere domeinen om de pensioenen te kunnen betalen, net zoals er structurele maatregelen nodig zijn om de economische groei te verhogen. Die groei moeten we vooral verhogen door meer mensen in productieve jobs aan het werk te zetten.

Een tweede belangrijke reden is dat de staatsschuld 440 miljard bedraagt of ongeveer 106% van het bbp. Het klopt dat bij de huidige extreem lage rentes die schuld niet zoveel kost. Maar niets garandeert ons dat die rentes zo laag blijven. Bij een reële stijging van de rente met 1% zouden we opnieuw 4,4 miljard euro (=1% op 440 mld euro) meer moeten uitgeven aan rentelasten. Dus moeten we onze schuld zo snel mogelijk afbouwen om te vermijden dat bij een nieuwe rente-opstoot de begroting onmiddellijk ontspoort.

Het idee dat door meer economische groei de begroting automatisch corrigeert is een gevaarlijk idee. Dit en vorig jaar zal de economische groei rond de 1,2% schommelen. 2%-groei is natuurlijk wenselijk en de regering moet een beleid voeren om die 2% te halen, maar veiligheidshalve gaan we er maar beter vanuit dat lagere groei het nieuwe normaal wordt. En dat we dus bij lagere groeicijfers dan 2% ook een begroting in evenwicht moeten kunnen halen. Bovendien heb je gemiddeld om de 10 jaar een recessie. Om te vermijden dat een nieuwe recessie het tekort en de schuld volledig doet ontsporen, boeken we nu best zo snel mogelijk een begroting in evenwicht.

We hebben ook structurele besparingen nodig om geld vrij te maken om te investeren in de economische infrastructuur. België investeert volgens de OESO slechts 1,7% van het bbp in publieke infrastructuur. Nederland investeert 2,2%. Denemarken en Zweden investeren 3,5%. Die investeringen zijn noodzakelijk om de groei en de productiviteit op lange termijn te verhogen en de economie concurrentieel te houden. Dus we zouden minsten 0,5% of 2 miljard euro per jaar meer in publieke investeringen moeten steken om onze economie draaiende te houden en te vermijden dat we door instortende tunnels allemaal in de file staan.

Het begrotingsevenwicht is ook een verbintenis die we met de andere Europa landen zijn nagekomen. Net zoals we klimaatakkoorden, akkoorden over de opvang van vluchtelingen… met onze Europese partners hebben gesloten, moeten we ook voor begrotingen de doelstellingen die België na overleg opgelegd werd, naleven. Het Europees integratietraject en het lidmaatschap van de eurozone is geen menu à la carte.

België mag de doelstelling van een begroting in evenwicht in 2018 absoluut niet loslaten. Ons overheidsbeslag van 54 procent en onze belastingen behoren tot de hoogste ter wereld. Een begroting in evenwicht financieren met extra belastingen, zou catastrofaal zijn voor onze economie. De federale regering staat dus voor een moeilijke maar cruciale opdracht. Laten we hopen dat de politici de moed hebben om deze klus grondig aan te pakken, want de inzet voor onze economie is groot.