Vermindering van begrotingstekorten en overheidsschulden staat in alle rijke landen bovenaan de agenda. Het wordt nog een pijnlijk en onaangenaam decennium, concluderen de toponderzoekers Carmen Reinhardt en Kenneth Rogoff. Bereid u voor op minder groei en meer financiële repressie.
De Amerikaanse president Barack Obama wil, gespreid over twaalf jaar, voor 4000 miljard dollar besparingen en belastingverhogingen. De VS zitten met een fors schuldenprobleem. Dat bleef de voorbije maanden wat in de schaduw van de gelijkaardige problemen in de eurozone.
De globale schuld, de som van private en publieke schulden, in de Amerikaanse economie bereikte in 2008 een historische piek van 370 procent van het bbp. De voorbije twee jaar daalde die globale schuldgraad slechts lichtjes, ondanks een forse schuldafbouw bij de Amerikaanse gezinnen en financiële instellingen. De overheidsschuld bleef fors oplopen en zal bij ongewijzigd beleid begin volgend jaar door de grens van de 100 procent van het bbp gaan.
De schuldenproblematiek escaleert niet alleen in de VS. Op Duitsland na zullen alle belangrijke industrielanden de komende jaren hun openbare schuld behoorlijk zien oplopen.
De overheidsschuld in het geheel van de rijke landen bereikte vorig jaar de hoogste piek in vredestijd, zo blijkt uit onderzoek van Carmen Reinhardt (Peterson Institute for International Economics) en Kenneth Rogoff van Harvard University. Zij ontpopten zich de voorbije jaren tot de absolute toonzetters in empirisch economisch onderzoek over de schuldenproblematiek.
“De periode 2008-2017 staat volledig in het teken van de schulden. De overheidsschuld loopt voort op terwijl zich een intensief proces van schuldvermindering in de privésector ontrolt. De toenemende overheidsschuld hangt voor een flink stuk samen met de opstapeling van schuld in de privésector en de financiële crash die daaruit voortvloeide. Om het risico van een meltdown van het financiële en bancaire systeem te voorkomen, zien overheden zich vaak verplicht om private schulden over te nemen”, zegt Reinhardt.
Het decennium 2008-2017 wordt bijgevolg pijnlijk en moeilijk. “Het wordt allemaal nog veel onaangenamer als, zoals te verwachten, in de loop van die periode ook nog eens de rentevoeten substantieel hoger gaan.” Concreet vreest zij dat het afkicken van de schuld gepaard zal gaan met minder groei en meer financiële repressie.
Een tweede belangrijk kenmerk van het schulddecennium wordt de opkomst van financiële repressie. “Burgers wier financiële middelen onvoldoende mobiel zijn, worden op de een of andere manier verplicht hun spaarsurplussen naar de overheid door te sluizen. Tot het begin van de jaren tachtig deed zo’n financiële repressie zich op vrij algemene schaal voor. Ik vrees dat, bijvoorbeeld, dat de overheden gretig aanspraak zullen maken op de omvangrijke middelen in diverse pensioenfondsen om hun schuldfinanciering te vergemakkelijken.”
JVO
(°) “A Decade of Debt”, Centre for Economic Policy Research, Discussion Paper, no. 8310 (april 2011)
