‘Het wordt een vierkantswortelvormig economisch herstel’

Onze economie is meer dan ooit een flessenhalseconomie, zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

U kunt het overal lezen. Het economische herstel zal intens, ja zelfs spectaculair zijn. Komt dat allen zien! Nog nooit vertoond in deze streken! De verklaring: er lag geen economisch probleem aan de basis van de terugval, maar een externe schok. En de moderne economie is lekker veerkrachtig, zeker als er gulle steun van de overheid is. We krijgen dus een sensationeel V-herstel. Altius, citius, fortius: Latijn past wel in dit olympisch jaar.

Of niet, want de economen zijn nooit tevreden. Het wordt een vierkantswortelvormig herstel. Na de V komt er heel snel een afvlakking. Te mooi om waar te zijn ook, die Chinese groeicijfers na 2022. Waarom? Onze economie is meer dan ooit een flessenhalseconomie. Een vulkaan, een schip in een kanaal, een schaarste aan chips of aan mangaan, en het herstel stokt. Op de dijk van Wenduine zag ik deze ochtend de paniekaffiches. ‘Help! Wij vinden geen personeel.’ Tekorten op een arbeidsmarkt zijn typisch voor het einde van een economisch herstel, maar toch niet voor die goed en wel begonnen is?

De oorlog om het echt schaarse talent moet nog beginnen. Het is een vreemd gevolg van een fenomeen dat we zo graag toejuichen: steeds meer jongere mensen zijn ondernemend geworden. De coronatijden hebben veel werknemers niet gedreven naar een vaste baan, maar naar hun eigen ding doen; ofwel als ondernemer, ofwel het zwaartepunt van je leven lekker buiten die vaste baan leggen. Het leven zal te kort zijn voor de werkende generaties om het te verknoeien aan een slechte baan. Piepjonge werknemers zullen in deze krappe markt totaal andere eisen stellen dan de brave boerenzoon die dankzij een diploma levenslang een mooie baan kon krijgen in de fabriek.

En dan heb je nog een probleempje. Economen hebben voor ons het probleem inflatie weggedacht. Maar stel dat er economische groei en politieke discipline zijn, en geen nieuwe schokken, geen vreemde beurscrash, en veronderstel dat we voldoende investeren, dan is de schuldenberg echt geen probleem. Maar komt er inflatie? De weddenschappen zijn geopend. En gokken maar. Iemand gokt als hij met geld speelt dat hij zich niet kan veroorloven te verliezen. Als u 20 euro inzet op een doelpunt van Dries Mertens, dan bent u een speler, geen gokker. Best leuk. Als u bij het pokeren de afbetaling van uw woning inzet, bent u een gokker. Niet meer leuk. Verslavend. Dat is wat er in 2007-2008 is gebeurd, heel lang geleden in de geest van al die jonge spelers die nu werken als data-analist en toen nog met Playmobil en een iPad speelden. Zij weten niet wat het betekent: verslaafd aan krediet.

Zowat alle regeringen ter wereld, en zeker die van Joe Biden, gokken dat er geen inflatie zal komen. Nicolas Taleb zou zeggen: ze mogen dat doen als ze een verzekering hebben voor het geval het slecht afloopt. Maar overheden verzekeren zichzelf. Komt die inflatie er? Niemand weet het. En hoe harder de experts en de beleidsmakers roepen ‘wees vooral niet ongerust’, hoe ongeruster ik word. We gokken vol enthousiasme, zelfs wat trots omdat we onszelf gered hebben van een economisch en sociaal drama. En we mogen onszelf ook feliciteren, dat doet deugd.

Maar ik denk vooral aan de woorden van de stichter van de school waar ik zoveel jaren heb gewerkt, André Vlerick. Bij het echt uitbundige nieuwjaarsdiner, waar we hadden gedronken, waar hij had gespeecht, waar we onder zijn leiding niet-politiek correcte studentenliederen hadden gezongen, zei hij plots ‘en nu aan het werk’. Hij begon brieven te dicteren, taken te verdelen. We stonden meteen met beide voeten op de grond. Dat gevoel bekruipt mij nu. Het gevoel dat bomen echt niet tot in de hemel groeien en diepe putten slechts moeizaam worden gevuld. Hoe pijnloos zal de switch verlopen naar ‘tijd om de mouwen op te rollen’?