‘Het begrotingstekort is de zoveelste Belgenmop’

Van Overtveldt moet andermaal op zoek naar vier miljard om het begrotingstekort weg te werken. ‘Daarvoor zullen we aldus de minister ‘nog belangrijke inspanningen moeten doen’. Is dit een grap of om te huilen?’, zegt Marc Vandepitte van de PVDA.

Als je iets lang genoeg blijft herhalen dan gaan de mensen het op den duur geloven. Dat is het geval met de jaarlijkse begroting en het zogenaamd geldtekort. De dooddoeners kennen we allemaal: ‘er is geen geld’, ‘we leven boven onze stand’, of nog, ‘we zullen het met minder moeten doen’.

De realiteit is omgekeerd. Volgens het weekblad Trends is er precies geld te veel. In de Belgische economie is er een geldoverschot van tientallen miljarden euro, wellicht zelfs meer dan honderd miljard euro. Geldoverschot, of cash pile, wil zeggen dat bedrijven of particulieren met dat kapitaal geen blijf weten. Ze hebben het letterlijk op overschot en kunnen of willen het niet investeren omdat het toch niets gaat opbrengen. Het is dat soort geld dat je terugvindt in Panama, op de Bahama’s of in andere belastingparadijzen.

Een ander deel van dat geld wordt gebruikt voor waanzinnige, of beter, decadente consumptie. Het zakenblad Financial Times geeft tweewekelijks een magazine uit met als titel ‘How to spend it’. In het magazine van half juni konden de rijkaards zich verlekkeren aan jachten. Top of the bill is het 155 Yacht van Sunseeker. Hij kost een slordige 32 miljoen euro. Indien een doorsnee gezin een vijfde van zijn inkomen opzij kan zetten, dan moet het gemiddeld 3.800 jaar sparen om die jacht te kunnen kopen. Maar niet getreurd, je kan al een Benetti huren voor 650.000 euro per week…

De reden waarom bedrijven niet rendabel kunnen investeren is het gevolg van de besparingen: mensen hebben minder koopkracht waardoor ze minder kunnen consumeren. Daardoor moet er minder geproduceerd worden en zijn die investeringen dus niet rendabel. Verlaagde koopkracht en decadente consumptie zijn twee kanten van dezelfde medaille.

Maar laten we ons concentreren op die geldberg. Jaar na jaar groeit die aan en dat is niet verwonderlijk. Langs de ene kant zijn investeringen niet rendabel en langs de andere kant ontlopen de grote bedrijven steeds meer belastingen. De vijftig grootste Belgische bedrijven betaalden vorig jaar samen maar liefst 6,9 miljard te weinig aan de fiscus.

Met die ontdoken belastingen zou heel veel kunnen gebeuren. Als KBC op een fatsoenlijke manier belastingen zou betalen dan zou het onderwijs probleemloos geherfinancierd kunnen worden, ter waarde van 730 miljoen euro per jaar. Als AB InBev dat ook zou doen, dan kunnen 6.000 verpleegsters extra aangeworven worden. Als Solvay, Atlas en nog en handvol andere bedrijven hun normale belastingsvoet zouden betalen waren, de wachtlijsten in de zorgsector direct weggewerkt kunnen worden. Enzovoort, enzovoort.

De bedrijven zijn krenterig als het over belastingen gaat, maar zijn wel heel royaal tegenover hun aandeelhouders. In 2014 keerden de Belgische bedrijven ongeveer 12,6 miljard euro aan dividenden uit, dat komt neer op 1.115 euro per Belg. Dat is natuurlijk een gemiddelde. Het gros van die uitkeringen komt terecht bij een zeer klein percentage van de bevolking. De rest, die moet het stellen zonder dividenden mag verder de broeksriem aanhalen.

We beseffen het niet altijd, maar we zijn een bijzonder rijk land. Bij een gelijke verdeling zou een Belgisch gezin met twee volwassen en twee kinderen een gemiddeld besteedbaar inkomen hebben van 8.650 euro per maand. Maar de verdeling is allesbehalve gelijk. In realiteit mag een doorsnee gezin al blij zijn met de helft daarvan.

Het probleem is niet dat er geld tekort is, dat is er meer dan genoeg. Het probleem is dat het extreem ongelijk verdeeld is. Het probleem is dat een kleine toplaag schandalig rijk is en met zijn rijkdom geen blijf weet, terwijl de werkende bevolking en de onderkant van onze samenleving steeds verder worden uitgeknepen.

Laten we ophouden de fabel te verspreiden én te geloven dat we boven onze stand leven. We hebben dringend een drastische taxshift nodig, maar dan wel één in de tegenovergestelde richting van de vorige.