‘Halt aan brugpensioen 2.0’

“De herstructurering bij ING is een nefast precedent dat langere en andere loopbanen ondermijnt. De federale regering kan ingrijpen door de wet-Renault te moderniseren”, zegt Marc De Vos, directeur van denktank Itinera.

Toen eind vorig jaar het spijtige nieuws van een grote herstructurering bij ING België werd aangekondigd, deed ik een publieke oproep om daarvan het schoolvoorbeeld van moderne ontslagcultuur te maken. ING heeft middelen, de getroffen werknemers zijn inzetbaar, de economische context is gunstig, en er wordt al decennia gewroet om te stoppen met het vroegtijdig afschrijven van ervaren werknemers. ING kon zich garant stellen dat elke ontslagen werknemer met een concrete loopbaandoorstart het bedrijf zou verlaten.

Intussen kennen we de uitkomst. Die is ontstellend. In plaats van een schoolvoorbeeld is ING een rampscenario. In plaats van geld te investeren in het doorgroeien naar een nieuwe loopbaanfase wordt geld geïnvesteerd in het thuis zetten van werknemers zonder veel loonverlies. In plaats van de afschrijfcultuur te keren, wordt die overtroffen en doorgetrokken. In plaats van actief ontslag voor wedertewerkstelling, wordt het ultrapassief betaalde vakantie tot aan het pensioen.

Schamel is de troost dat die vorm van onderhandelde sociale dumping, anders dan het klassieke brugpensioen, geen rechtstreekse kosten afwentelt op de belastingbetaler. Het klassieke brugpensioen is al lang veel duurder gemaakt voor de werkgever. Dit is brugpensioen 2.0: feitelijk hetzelfde, maar juridisch in een ander kleedje. De kosten voor de werkgever zijn misschien hoger _ de details ken ik niet _ maar die voor de samenleving blijven desastreus. Dit is een regeling die de perceptie van dure, afgeschreven of nutteloze oudere werknemers voedt, die de nefaste praktijk van vroegtijdige loopbaanabortus onderhoudt. Ze staat diametraal tegenover de collectieve sociale, economische en budgettaire noodzaak van andere en langere loopbanen.

Schaamteloos zijn de vakbondsafgevaardigden die dit eisen en tegelijkertijd schreeuwen dat oudere werkzoekenden nergens worden aangeworven. Blind zijn de werkgevers die dit tekenen en tegelijkertijd klagen over gebrek aan werkwilligen of over starre personeelsattitudes ten aanzien van loopbaanflexibiliteit. Oorverdovend is de stilte bij de sociale partners die mee verantwoordelijk zijn voor het beheer van een sociale zekerheid die afhangt van langer en anders werken. Zelfverminking is het stilzwijgen van werkgeversorganisaties die dit ING-precedent snel tot een trend kunnen zien uitgroeien.

Het ING-akkoord schendt compleet de filosofie van de Belgische en de Europese wetgeving die leeftijdsdiscriminatie verbiedt. Of het daarvan ook de letter schendt, doet er beleidsmatig weinig toe: dit is een akkoord dat leeftijd niet neutraliseert maar organiseert en dat zeker kansen op de arbeidsmarkt torpedeert. Bij deze dus een oproep tot actie voor Unia, tot nader order de officiële waakhond voor de bevordering van gelijke kansen.

Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) kan evenzeer handelen. Op papier kent België een verplichting tot het evenredig hanteren van een leeftijdspiramide bij collectief ontslag. We kunnen overwegen die papieren tijger echt tanden te geven. Bovenal is er de fameuze wet-Renault die de onderhandelaars bij collectief ontslag in een paringsdans duwt met één inzet: de pot geld op weg naar de deur. Verander die wet zodat het vele geld verplicht voor de volgende job moet dienen. Pas dan zal de perfide afschrijfcultuur veranderen in de broodnodige investeringscultuur.