Frankrijk beschermt economische belangen in Sahara

De Franse president François Hollande beroept zich op een VN-resolutie om militair in te grijpen in Mali. Maar achter deze façade gaan complexe economische belangen schuil.

De Franse president François Hollande beroept zich op een VN-resolutie om militair in te grijpen in Mali. Maar achter deze façade gaan complexe economische belangen schuil.

De Malinese regering kreeg vorige week een morele en militaire opsteker toen Frankrijk besliste om grondtroepen naar het straatarme Sahel-land te sturen. In de chaos na de Arabische Lente en een militaire coup op 22 maart 2012 verloor Mali de noordelijke helft van zijn grondgebied aan Toeareg-rebellen en moslimextremisten. De Malinese interim-president, Dioncounda Traoré, probeerde maandenlang internationale steun te werven om de opmars tegen te houden. Zijn oproep werd door de VN beantwoord, en Frankrijk gaf daar enthousiast gevolg aan.

Beschermheer

De inzet van Franse militairen in Mali heeft echter een diepere betekenis. Frankrijk kan zich niet veroorloven dat de moslimextremisten een schuilplaats voor zichzelf creëren in het hart van de westelijke Sahel. De regio behoorde tot midden vorige eeuw tot het Franse koloniale rijk, en als voormalige kolonisator beschouwt Frankrijk zich nog altijd als de beschermheer. Bovendien wil het land zowel Mali als de buurlanden bewijzen dat ze kunnen rekenen op bondgenoot – en ultieme agent – Frankrijk. Zo vermijdt Frankrijk ook dat de invloed van de VS in de regio te groot wordt.

Tegelijkertijd wil Frankrijk zijn grote economische belangen in de regio beschermen. Als voormalige koloniale heerser zijn deze belangen niet min: heel wat Franse bedrijven zijn actief in de regio. In de hele regio – de westelijke Sahel – werken in totaal 45.000 Fransen. Bovendien zijn deze bedrijven vaak nauw verweven met de Franse politiek.

Grondstoffen

De kaart van de West-Afrikaanse Sahel-regio geeft aan in welke mate Franse bedrijven actief zijn in de grondstoffenrijke regio. Mali grenst in het noorden aan Algerije, dat 30% van het Europese aardgas levert. De Franse nutsgroep GDF Suez, bij ons bekend van Electrabel, heeft in Algerije één exploratie- en productieproject (Touat). Oliemaatschappij Total heeft er drie belangrijke exploratie- en productiesites in de twee grote Algerijnse olie- en aardgasgebieden. De meest oostelijke site bevindt zich niet ver van In Amenas, de plaats waar de recente aanval op het BP/Statoil-complex plaatsvond (zie kaart).

Mali grenst ook aan Niger, waar belangrijke uraniumreserves worden ontgonnen door het Franse Areva, dat er vier mijnen uitbaat. Het uranium is voor Frankrijk belangrijk omdat bijna de volledige Franse elektriciteitsproductie in kerncentrales wordt geproduceerd. Het straatarme Niger is al zeer wankel, en een buurland gecontroleerd door moslimextremisten zou de situatie nog verergeren. Ten slotte zijn ook belangrijke olie- en gasreserves te vinden in buurlanden Mauritanië en Ivoorkust, waar zowel Total als GDF Suez actief zijn. In de regio zijn ook grote Franse bedrijven als Vinci (bouw), EDF (elektriciteitsproductie), France Telecom, Lafarge (cement) en Suez Environnement (milieutechnologie) aanwezig.

Zelf is Mali de derde grootste goudproducent van Afrika, al wordt deze productie gedomineerd door Zuid-Afrikaanse mijnbouwbedrijven zoals AngloGold, Randgold en Iamgold. Daarnaast vermoedt men in het zuiden van het land ook uraniumreserves, en olie- en gasreserves in het Taoudeni-basin, dat zich uitstrekt over Mauritanië en het door de extremisten gecontroleerde noorden van Mali.

Enarques

Een destabilisatie van Mali, waarbij de extremisten erin zouden slagen om een Taliban-achtig regime te installeren in het noordelijke deel, kan de hele regio destabiliseren en grote schade aanrichten aan westerse productiesites. Iets wat de Franse regering zich niet kan veroorloven. De Franse politiek is immers nauw verweven met het Franse bedrijfsleven. De link is soms expliciet, waarbij de overheid een belangrijke aandeelhouder is. Zo heeft de Franse regering 84% van EDF, 83% van Areva, 34% van GDF Suez en 14% van France Telecom in handen. GDF Suez bezit op zijn beurt 36% van de aandelen van Suez Environnement.
De link tussen de Franse politiek en het bedrijfsleven is ook impliciet. In tegenstelling tot België gebeurt het in Frankrijk veel vaker dat men doorstroomt van de top van de politiek naar de top van het bedrijfsleven, en omgekeerd. De énarque, alumni van de ENA’s (Ecoles Nationales de l’Administration), zijn er volgens de Franse socioloog Pierre Bourdieu in geslaagd om een technocratische elite te vormen die zowel de politiek als het bedrijfsleven domineren. Dit betekent dat de Franse politiek en het bedrijfsleven onvermijdelijk nauw met elkaar verbonden zijn, ongeacht wie er het Elysée bewoont.

Hoewel Hollande tijdens de voorbije presidentsverkiezingen beloofde de Franse soldaten naar huis te brengen, deinzen ook hij en zijn partij – de PS – er niet voor terug om de Franse belangen in Noord-Afrika te verdedigen. De PS heeft met onder andere François Mittérand, die in de jaren ’50 als minister van Binnenlandse Zaken verantwoordelijk was voor het bloedige Franse koloniale beleid, een lang verleden met de oud-koloniën.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content