‘De taxshift is socialer dan gedacht’

“De belastinghervorming is ook een financieringshervorming voor de sociale zekerheid die klassiek vooral via arbeid wordt betaald”. Dat zegt Marc De Vos, directeur van denktank Itinera en docent aan de UGent.

De zomerse begrotingscontrole is helaas een frequent verschijnsel in de Belgische federale politiek, met haar rituelen van nachtelijke conclaven en eclectische cocktails van bezuinigingen en belastingen. Uiteindelijk klopt de rekening – of wordt minstens de illusie daarvan verkondigd – en gaat de Wetstraat met vakantie. Dit jaar doet ze dat met een kater. Voor de federale regering was deze controle een heuse “taxshift”. Daarmee lanceerde ze triomfantelijk een boemerang van aankondigingspolitiek.

In het vacuüm van de politieke vakantie sprongen namelijk de media en de opposanten van alle slag erop. De toon was meteen gezet: het ging om een harde en asociale hervorming die de zwaksten treft en de rijksten spaart. Improvisatie en politieke vakantiecommunicatie volgden, met een volgende ronde gramschap der querulanten.

Ik ga de begrotingsmaatregelen noch ophemelen noch afbreken. Ik wil mij niet uitspreken over de eindbalans. Dat vergt doorzicht en inzicht in de totaliteit van onze fiscaliteit, waarvan de taxshift nog geen 2 procent verandert, en in de uiteindelijke economische effecten van belastingen. Ik kijk alleen naar het opvallendste ingrediënt van de cocktail: de verlaging van de werkgeversbijdragen op lonen van zowat 34 naar 25 procent. Deze regering doet wat alle experts en alle instanties al vele jaren vragen. België dat arbeid letterlijk kapot belast, neemt zich voor werken en werk geven geleidelijk minder fiscaal af te straffen.

Dat is prima nieuws voor het potentieel van jobcreatie. Het is geen toverstaf, verwacht geen job-mirakel, reken niet op kunstmatige beloftes van nieuwe aanwervingen, maar weet dat we structureel de drempel voor werk en werkgelegenheid wat verlagen. Weet dat minder loonlasten ook meer loon kunnen betekenen wanneer het goed gaat. Weet dat België daarmee een internationaal signaal geeft: onze torenhoge loonlasten steken de ogen uit wanneer investeerders mogelijke investeringsbestemmingen in kolommen vergelijken. We zullen Ford niet terugzien, we gaan de zieltogende industrie niet redden, maar we zullen zeker meer kansen krijgen.

De aangekondigde loonlastenverlaging is daarenboven lineair, geen koterij van doelgroepen en favorieten. Geen complexiteit van voorwaarden, termijnen en grenzen, maar eenvoud. Geen nepstatuten of nepvoordelen, geen verholen subsidies à la bedrijfswagens, maar zuiver en duurzaam. Zo is ze toch beloofd. Ik moet het nog zien om het te geloven, want de vragen voor bijzondere aandacht voor bijzondere sectoren zijn al gesteld. Even afwachten dus, maar het goede voornemen is daar. Eenvoud is altijd en overal de gulden regel van belastingen, ook bij loonlasten.

Tegenover de loonlastenverlaging staan slechts beperkte besparingen in sociale uitgaven, waarvan sommige ook nog bedoeld zijn om werken te stimuleren. Ik ga opnieuw het proces van die punctuele maatregelen niet voeren. Wat voor mij telt, is het totaalbeeld: de sociale bijdragen dalen in verhouding veel meer dan de sociale uitgaven. De belastinghervorming is dus ook een financieringshervorming voor de sociale zekerheid die klassiek vooral via arbeid wordt betaald. De taxshift zal geleidelijk meer algemene fiscale inkomsten vergen om de beloftes van sociale bescherming te betalen.

Minder lasten op arbeid, meer ruimte voor banen en hogere nettolonen, geen fiscale manipulatie met arbeid en meer algemene fiscale inbedding van de sociale zekerheid: voor mij is dit een agenda die zowel economisch als sociaal gezond is. Het is ook een agenda die vakbonden in het verleden al hebben gesteund, zelfs geëist. De verbreding van de financieringsbasis van de sociale zekerheid naar algemene fiscale middelen staat al lang op de syndicale agenda. Hij is nu een neveneffect van de taxshift, die door dezelfde vakbonden wordt afgebrand.

Het is te vroeg om een eindoordeel te vellen, te veel details moeten nog worden ingevuld. Het is misplaatst om victorie te kraaien. De fiscale verschuiving is te beperkt en we kunnen banen niet politiek programmeren. Maar dat we eindelijk de acute en destructieve fiscale anomalie van onze loonlasten aanpakken, dat die aanpak coherent is en ook verdiensten heeft voor de toekomst van de sociale zekerheid, is onmiskenbaar. De kritiek op de taxshift moet door de bomen het bos blijven zien.