‘De gevolgen van de terreur voor de Franse economie blijven beperkt’
Na Charlie Hebdo en de Bataclan krijgt Frankrijk opnieuw een grote aanslag te verwerken, deze keer in Nice, het toeristische hart van het land. Ondanks alle menselijke leed, zullen de gevolgen van de terreur voor de Franse economie beperkt blijven, zegt Geert Gielens van Belfius.
Terroristische aanslagen veroorzaken telkens opnieuw menselijke drama’s. Maar wat zijn hun economische kosten? Voor een land als Frankrijk zal dat meevallen, volgens Geert Gielens, hoofdeconoom van Belfius. “Frankijk is relatief groot. Als Nice getroffen wordt, kan een investeerder uitwijken naar Bordeaux bijvoorbeeld, of andere plaatsen in de ruime omgeving. Dat ligt moeilijker voor kleine landen, zoals Israël bijvoorbeeld.”
Een tweede troef van de Franse economie is haar diversiteit. “Gediversifieerde economieën kunnen aanslagen veel beter verwerken”, zegt Gielens. “Als het toerisme getroffen wordt, staan andere sectoren klaar om de klappen op te vangen, al neemt dat overgangsproces tijd in beslag. Een land dat echter alleen van toerisme leeft, kan geen kant meer op.”
De kwaliteit van de overheid speelt ook een grote rol. “Adequaat overheidsingrijpen heeft na de aanslagen van Parijs een faillissementengolf kunnen vermijden”, aldus Gielens. “De Franse overheid heeft meteen een ‘cel voor economische continuïteit’ geactiveerd. Parijse hoteluitbaters bijvoorbeeld kregen opschorting van terugbetaling van hun leningen.”
Rote Armee Fraktion
Grote, ontwikkelde economieën met een goede overheid hebben dus weinig te vrezen. Volgens ramingen bedroeg de directe schade van de 9/11-aanslagen in de VS 46 miljard dollar, amper 0,43 procent van het toenmalige Amerikaanse bbp. De verliezen door de lockdown van Brussel in november vorig jaar schommelen tussen 35 miljoen euro en 146 miljoen euro per dag, volgens schattingen. Dat lijken grote bedragen, maar gaat om 0,001 en 0,040 procent van bbp per dag.
Die optimistische uitkomsten zijn gebaseerd op terreurcampagnes in West-Europa en de VS die meestal beperkt bleven in duur en omvang. “Het beeld verandert als de terreur intensifieert en langer duurt”, zegt Gielens. “Als een land jarenlang geteisterd wordt door grootschalige terreur, kan de economie onderuit gaan. Waar ligt het precieze kantelpunt? Daar is weinig zicht op. Ten tijde van de aanslagen van de Rote Armee Fraktion is de toenmalige West-Duitse economie net sterk gegroeid.”
Opnieuw spelen de schaal en de ontwikkelingsgraad van de economie een cruciale rol. “Schattingen voor Israël suggereren dat aanslagen de consumptie per hoofd met 3 procent per jaar kunnen verlagen”, zegt Gielens. “De negatieve impact op het Israëlische bbp is ongeveer even groot. Studies voor Baskenland en Colombia spreken over verliezen van meer dan 10 procent van het bbp.”
Oostenrijk
De impact van terreur bestaat niet alleen uit directe gevolgen, zoals materiële schade, gemiste lonen en verlies aan mensenlevens. Er zijn ook belangrijke indirecte gevolgen, die de groei van de economie drukken, zoals kapitaalvlucht, verlaging van de buitenlandse investeringen, en vernietiging van infrastructuur. Dat alles ondermijnt het toekomstpotentieel van het land.
Terwijl de macro-economische gevolgen lang onder de radar kunnen blijven, is de impact op sectoren vaak erg zichtbaar. “Denk maar aan toerisme, luchtvaart en handel”, zegt Gielens. “Een serie aanslagen in Oostenrijk in de periode 1985-1987 deed er de jaarlijkse opbrengsten uit toerisme met 41 procent kelderen. Gelukkig is het belang van die sectoren redelijk beperkt in de meeste West-Europese economieën.”
Vertrouwen
Met zijn grote werkloosheid en groot overheidsbeslag geldt Frankrijk als één van de zwakkere broertjes in de eurozone. Maakt dat de Franse economie toch niet kwetsbaar voor aanslagen? “De Franse economie is er toch iets beter aan toe dan je zou denken”, zegt Gielens. “De groei begint op te pikken en ligt zelfs hoger dan het gemiddelde van de eurozone. In het eerste kwartaal van 2016 steeg het bbp in volume met 0,66 procent tegenover het kwartaal ervoor. In de eurozone was dat slechts 0,58 procent, en in België 0,28 procent.”
Vanwaar dat succes? Na de aanslagen in de Bataclan van november behielden de Franse consumenten het vertrouwen, zo blijkt. In het eerste kwartaal van 2016 steeg het consumptievolume met bijna een vol procent, tegenover slechts 0,59 procent in de eurozone, en 0,10 procent in België. Een zeer goed teken is de heropleving van de investeringen. In het eerste kwartaal van 2016 steeg het investeringsvolume in Frankrijk met 1,36 procent. In de eurozone was dat 0,89 procent, in België 1,07 procent.
“We moeten zien of die groeicijfers zullen doorzetten”, zegt Gielens. “Een paar zwaluwen maken de lente niet. Maar gezien de recente geschiedenis, geeft het alvast hoop.”
Aanslag treft Frankrijk recht in toeristisch hart
Elk jaar trekken 84 miljoen buitenlanders naar Frankrijk. Het land is daarmee veruit de populairste bestemming ter wereld, gevolgd door de VS en Spanje. En met de aanslag op de Promenade des Anglais in Nice, een plaats waar in het hoogseizoen dagelijks duizenden vakantiegangers dringen voor een plaatsje op het strand, trof Mohamed Bouhlel onze zuiderburen recht in hun toeristische hart.
Frankrijk mag dan al een moderne, gediversifieerde economie zijn, toerisme speelt een belangrijke rol. De sector is goed voor 7 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Volgens het Franse ministerie van Economie telt het toerisme zowat 300.000 ondernemingen, goed voor een toegevoegde waarde van 60 miljard euro.
Recente aanslagen in Parijs en Brussel leren dat de economische impact voor een land in zijn geheel beperkt blijft, zeker op iets langere termijn. Maar voor het toerisme zijn de gevolgen bijzonder zwaar en vaak onmiddellijk voelbaar. In de Brusselse hotels waren de annuleringen na de aanslagen nauwelijks bij te houden. En in Parijs begon de bezetting nu pas te herstellen van de klap na de aanslagen in november.
Cijfers van Eurostat vertellen hetzelfde verhaal. Vooral buitenlanders haakten snel af, zo blijkt. In november noteerden zowel Frankrijk als België 5 à 10 procent minder overnachtingen dan een jaar eerder, een trend die de volgende maanden aanhield. Ons land deelde in de klappen, omdat het al snel de stempel van broeihaard van het internationale terrorisme kreeg. In april, de eerste maand waarin de aanslagen in Brussel zich in de cijfers lieten voelen, versnelde de terugval in het aantal buitenlandse overnachtingen zelfs tot 20 procent.
De vergelijking met Duitsland, een land dat de jongste jaren gespaard is gebleven van terroristische aanslagen, is sprekend. Daar lag het aantal internationale logies maand na maand makkelijk 5 procent hoger dan een jaar eerder.
Het toerisme ondervindt met andere woorden onmiskenbaar de gevolgen van het terrorisme. Maar is de schade ook permanent? Eerdere aanslagen in New York, Londen of Madrid leren dat toeristen zich niet lang laten afschrikken. Maar anderzijds tonen landen als Tunesië of Egypte, waar het toerisme onder druk staat door herhaaldelijke bloedige incidenten, dat een onveilig imago soms moeilijk af te schudden is. (Jasper Vekeman)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier