De ‘anti-Merkel’ Friedrich Merz ligt op kop als kandidaat-bondskanselier

Als de peilingen betrouwbaar zijn, wordt Friedrich Merz de nieuwe voorzitter van de Duitse christendemocraten, de CDU van bondskanselier Angela Merkel. Het afscheid van het merkelisme leidt tot een behoudsgezindere, liberalere maar ook meer pro-Europese koers.

Ambitieus, arrogant, egoïstisch, ijdel. Het zijn eigenschappen die Friedrich Merz worden toegedicht. “Klopt niet”, verweerde de topkandidaat voor het CDU-voorzitterschap zich deze week in het Duitse weekblad Der Spiegel. “Mensen die me kennen, begrijpen niet dat ik zo word getypeerd. Mijn collega’s en medewerkers zullen dat nooit zeggen.”

Johan Vanneste, de Vlaamse CEO van de luchthaven van Keulen-Bonn, bevestigt dat. Friedrich Merz is er voorzitter van de raad van bestuur. “Hij is de beste voorzitter die ik ooit heb gehad. Hij weet waarover hij praat en kan de diverse standpunten in de raad heel goed verzoenen. Merz communiceert ook uitstekend.”

Toch wordt Friedrich Merz omschreven als een man van contrasten. Bij de Duitse christendemocratische achterban wordt hij zowel bejubeld als met achterdocht bejegend. Eind april kiezen de christendemocraten een nieuwe voorzitter. Die wordt zo goed als zeker ook de kandidaat-bondskanselier van de partij bij de federale verkiezingen, die uiterlijk in 2021 moeten plaatsvinden.

Poulain van Helmut Kohl

De zakenadvocaat Merz belandde in 1994 voor het eerst in het Duitse federale parlement. Hij is een poulain van de grote christendemocraten van voor het tijdperk van Angela Merkel. Merz groeide onder de vleugels van de voormalige bondskanselier Helmut Kohl en diens luitenant, de Duitse parlementsvoorzitter Wolfgang Schäuble. Ook Merz komt uit het westen, uit het Sauerland. Ook hij heeft een nauwe Noord-Atlantische band, onder meer als voormalig voorzitter van de Atlantik-Brücke, een vereniging voor nauwe contacten tussen Noord-Amerika en de Europese Unie. En ook Merz is een voorstander van een sterk Europa. Hij pleit wel, net zoals Schäuble, voor een strikte begrotingsdiscipline. Maar Merz weet dat Duitsland, als exportland, als geen ander profiteert van de goedkope euro. Daarom moeten de Duitsers meer luisteren naar de andere lidstaten. Merz pleit tevens voor een sterker Europees defensiebeleid en de uitbouw van sterke Europese industriële kampioenen, bijvoorbeeld in breedbandtechnologie en telecommunicatie. En een grote Europese bank.

De eeuwige belofte

Voor ondernemers is Merz de gedroomde kandidaat. Hij blijft volop geloven in de zegeningen van de vrije markt. Hij vindt het ook jammer dat Duitsers geen aandeelhouderscultuur hebben. Spaargeld is er genoeg. Maar miljoenen Duitsers werken voor heel solide Duitse beursgenoteerde bedrijven, waarvan de aandelen in meerderheid in buitenlandse handen zijn.

Toch is het nog geen uitgemaakte zaak dat de welbespraakte zakenadvocaat-politicus de nieuwe CDU-voorzitter wordt. Friedrich Merz ligt weliswaar op kop in de interne peilingen, maar hij wordt zo langzaamaan ook de eeuwige belofte. In 2000 werd hij de fractieleider van de christendemocraten. Twee jaar later ging hij terug naar af. De Oost-Duitse Angela Merkel, die sinds 2000 partijvoorzitter is, werd ook fractieleider in het federale parlement. Merz werd de nummer twee, als specialist begroting en financiën. Sindsdien heeft Merz een bloedhekel aan Merkel. De ‘anti-Merkel’ stapte in 2009 gefrustreerd uit de politiek en ging aan de slag bij de peperdure zakenadvocaten van Mayer Brown. Daar rekende hij tot 5000 euro per dag aan.

Amper enkele minuten nadat Angela Merkel aan het einde van 2018 had bekendgemaakt dat ze zou stoppen als partijvoorzitter, meldde Merz zich weer als kandidaat. ‘Frederik de Grootste’ werd triomfantelijk door zijn achterban verwelkomd. Toch moest hij bij de voorzittersverkiezingen in december 2018 het onderspit delven. Merz kwam achttien stemmen tekort. Zijn nadelen? Hij kent te weinig van de leefwereld van de gewone Duitser, zelfs die van de burgerlijke conservatieve christendemocraat. Merz verdiende miljoenen als zakenadvocaat en in bestuurdersmandaten bij diverse bedrijven en zweeft boven de dagelijkse werkelijkheid. Ook letterlijk, want de hobbypiloot pendelt met zijn twee vliegtuigen geregeld tussen Sauerland en Berlijn.