‘Regeringen krijgen wereldwijd de kans om de economie met wetenschap te redden’

Ugur Sahin en Özlem Türeci, het brein en branie achter het biotechbedrijf BioNTech, vervullen de Amerikaanse Droom in Europa, zegt professor Marc De Vos.

De winnaars van de Nobelprijs voor Geneeskunde voor 2021 zijn bekend. Ugur Sahin en Ozlem Tureci zijn het brein en de branie achter de vaccinatiedoorbraak die licht brengt aan het eind van de coronatunnel. Ze bedachten een genetische virusbestrijder die veel effectiever blijkt dan klassieke vaccins. Hun inspiratie biedt niet alleen hoop voor een toekomst zonder het coronavirus, ze kan ook de deur openen voor nieuwe kankertherapieën.

Dit is een triomf op vele fronten. In één generatie bereiken twee kinderen van Turkse immigrantenouders in hun nieuwe Duitse heimat de wereldtop. Dit is een succesverhaal van hardwerkende ouders, goed onderwijs, open universiteiten en gedreven onderzoekers: de Amerikaanse Droom in Europa. Wat een machtige symboliek voor een Europa dat worstelt met integratie en identiteit.

Dit is een triomf voor de wetenschap. Een symbool van hoe de corona-episode de politiek en de bevolking meer besef en respect van het belang van expertise voor democratie en bestuur kan bijbrengen. Nu de verkiezing van Joe Biden het populisme de wind uit de zeilen haalt, krijgen regeringen wereldwijd de kans om de samenleving en de economie met wetenschap te redden.

Dit is een triomf van het ondernemerschap. Sahin en Tureci zijn de universitaire labo’s al lang ontgroeid. Hun revolutionaire methode stuitte op veel scepsis in wetenschappelijke kringen. Ze hebben dan maar zelf hun grote gelijk bewezen. BioNTech, hun tweede bedrijf, werd uit het niets meer waard dan Deutsche Bank. De gezworen nerds zijn instantmiljardairs. We beleven Silicon Valley in Mainz. Het is nu vooral zaak door te doen en te groeien.

Dit is een triomf voor de farmaceutische industrie. BioNTech is in zee gegaan met Pfizer. Samen met tientallen andere bedrijven met andere vaccins in ontwikkeling, kunnen de farmareuzen de publieke opinie voor zich winnen met een missie van volksgezondheid boven winstmaximalisatie. De biotechnologie schept een nieuwe toekomst voor de hele industrie. Virussen en vaccins zullen de komende jaren een enorme nieuwe markt openen.

Dit is ook de triomf van publiek-private samenwerking. Miljarden aan belastingmiddelen zijn wereldwijd besteed om de farmasector te mobiliseren voor een doorbraak. De risico’s van onderzoek en ontwikkeling, die de bedrijven normaal zelf dragen, zijn nu ook publiek gedeeld. De winsten kunnen daarom niet gewoon geprivatiseerd worden. Als de ethiek en het overleg zegevieren, kan dit een triomf van verantwoordelijk kapitalisme worden.

Bovenal is dit een triomf van de vooruitgang. We zijn getuige van een keerpunt, dat de horizon van de mensheid verbreedt. We herontdekken de wereld van vorige generaties, in de negentiende eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw, een wereld van verwondering bij een plotse vernieuwing, van geloof in ons vernuft, van verbazing bij een omwenteling. We krijgen een welkome dosis vooruitgangsoptimisme toegediend in een wereld die al lang in pessimisme en twijfel verzinkt.

Zoals wel vaker in onze geschiedenis zorgt een grote crisis voor grote doorbraken. De mobilisatie van mensen en middelen, de energie van urgentie, de drijfveer voor succes, de keuze voor risico boven procedure, de vereniging van publieke fondsen en privaat vernuft: zo maakt de mensheid grote sprongen. Als we de klimaatuitdaging kunnen aangaan met dezelfde collectieve ambitie, opent zich een weg naar grootschalige economische vernieuwing en welvaart met een ecologisch hart.

Op korte termijn wacht een vaccinatieoperatie op oorlogsschaal. De logistieke uitdaging voor de massaproductie, gevolgd door de vaccinatie en de opvolging van zowat elk individu in elke samenleving, is nooit gezien. Met dezelfde publiek-private samenwerking kan ook dat in triomf eindigen. Hopelijk laat België die kans niet liggen.