Het politieke ontwaken van Melinda French Gates

De filantrope heeft zich getransformeerd van een heel private figuur naar een leider die zich op haar gemak voelt in de schijnwerpers.

Het was april 2019 en Melinda French Gates was op tournee om haar boek The Moment of Lift: How Empowering Women Changes the World te promoten, toen ze een blik gunde in haar huwelijk met Microsoft-medeoprichter Bill Gates. “De moeilijkste dingen om over te schrijven waren de momenten in ons huwelijk waarop ik Bill vroeg om meer gelijkheid”, vertrouwde ze een CNBC-interviewer toe. Enkele maanden later ging ze te rade bij een echtscheidingsadvocaat. In mei van dit jaar kondigden de Gates via Twitter aan dat ze een einde maakten aan hun 27-jarige huwelijk, “omdat we niet langer geloven dat we kunnen groeien als koppel in de volgende fase van onze levens”.

De details van het huwelijk van Bill en Melinda waren een mysterie voor de buitenwereld. Hun scheiding was een wereldzaak. Ze had verstrekkende gevolgen, gezien hun immense rijkdom en hun openbare profiel. In de afgelopen 21 jaar hebben ze een liefdadigheidsmoloch van 55 miljard dollar opgebouwd. In 2019 heeft de Bill & Melinda Gates Foundation 5 miljard dollar donaties verstrekt. De stichting heeft gevochten voor vaccinaties met het doel een einde te maken aan de kindersterfte en ziektes als polio uit te roeien.

Toen ze hun breuk aankondigden, benadrukten Bill en Melinda dat ze nog altijd geloven in de missie van hun stichting – alle mensen helpen om gezonde en productieve levens te leiden – en dat ze zullen blijven samenwerken. Toch hebben beiden een krijgsvloot aan echtscheidingsadvocaten in de arm genomen. In de Gates Foundation klinken geruchten over onenigheid en wordt betwijfeld of de organisatie in haar huidige samenstelling overeind kan blijven.

De speculaties over Melinda en wat haar volgende hoofdstuk zal zijn, nemen toe. In de loop der jaren heeft ze zich ontwikkeld van een heel private figuur achter de schermen tot een leider die zich op haar gemak voelt in de schijnwerpers en steeds meer bezeten is door één doel. “Ik wil meer vrouwen zien in de positie om beslissingen te nemen, middelen te controleren en het beleid en de toekomst vorm te geven”, verklaarde ze in Time in 2019 – rond de tijd dat ze echtscheidingsadvocaten raadpleegde – terwijl ze beloofde 1 miljard dollar te investeren om de gendergelijkheid te ondersteunen.

“Ze had duidelijk een heel ander standpunt dan Bill”, zegt Martin Levine, een consultant die de Gates Foundation al lange tijd volgt. Hij wijst op een conflict tussen de prototypische slimste man in de kamer, van wie het Microsoft-fortuin aan de basis lag van de stichting, en het “opkomende gevoel van emancipatie” van zijn vrouw. Een voormalige leidinggevende voelde ook een mogelijke rivaliteit. “Melinda moet druk hebben gevoeld om te laten zien dat ze een gelijke was. Er waren momenten dat hij zo minachtend deed over iedereen in de kamer, ook over haar.”

Melinda voegt zich nu bij Laurene Powell Jobs, de weduwe van Steve Jobs, en MacKenzie Scott, de ex-vrouw van Jeff Bezos, in een unieke club: zij zijn de voormalige echtgenoten van techmiljardairs die plotseling ongebonden zijn en vrij hun eigen filantropische koers kunnen uitstippelen.

“Ze heeft het oor van leiders en ze kan praten met de ministers van Financiën van de G7, maar ze kan ook diepgaande interactie op het terrein hebben. Ze is een geweldige, heel empathische luisteraar”, zei Mark Suzman, de CEO van de stichting.

Naar het noordwesten

Melinda ging naar Duke University, waar ze een diploma in computerwetenschappen en een master in bedrijfskunde behaalde. Toen ze in 1986 afstudeerde, leek ze voorbestemd voor een carrière bij een gevestigde multinational als IBM. Maar een vrouwelijke leidinggevende waarschuwde haar dat een vrouw daar maar tot op een zeker niveau kon doordringen. Ze zou het beter doen bij Microsoft, toen een jong en snelgroeiend softwarebedrijf in Seattle.

Melinda trok naar het noordwesten. Ongeveer zes maanden na haar aankomst in het bedrijf kreeg ze een relatie met Bill Gates. Hij beschreef later hun relatie in romantische termen die deden denken aan F. Scott Fitzgeralds klassieker The Great Gatsby. “Toen we voor het eerst verkering hadden, had ze een groen licht dat ze aanzette als haar kantoor leeg was en het voor mij een goed moment was om langs te komen”, vertelde Bill in Davis Guggenheims Netflix-documentaire uit 2019, Inside Bill’s Brain. Anderen hadden een minder rooskleurig beeld van de relatie. Een voormalige adviseur van Microsoft zegt: “Ik herinner me dat iedereen geschokt was toen ze zich verloofden. Mensen dachten dat ze slimmer was. Maar ze wist precies met wie ze trouwde.”

Melinda begon als productmanager voor Microsoft Word. Daarna hield ze onder meer toezicht op de lancering van de online-encyclopedie Encarta en gaf uiteindelijk leiding aan 1700 mensen. Ze verliet het bedrijf in 1996, nadat het eerste van hun drie kinderen was geboren.

De missie van de stichting

De Gates Foundation, die werd opgericht in 2000, was een middel om de enorme rijkdom van de familie te kanaliseren om de grote uitdagingen van de volksgezondheid aan te pakken. De stichting werd de arena waarin de Gates worstelden om een meer gelijkwaardige basis in hun huwelijk te vinden. Melinda schrijft uitvoerig over die uitdaging in The Moment of Lift. “Voor mij is geen vraag belangrijker dan deze: is er in je relatie sprake van liefde, respect, wederkerigheid en een gevoel van teamwerk, saamhorigheid en wederzijdse groei? Ik geloof dat we ons allemaal op de een of andere manier die vraag stellen, omdat ik denk dat het een van de grootste verlangens van het leven is”, schrijft ze. Melinda zegt dat ze op een gegeven moment tegen een vriend klaagde dat ze zich “onzichtbaar” voelde.

Het tweetal houdt stug vol dat ze gelijken zijn in de stichting. Maar in de beginperiode beschouwde een deel van het personeel de medevoorzitters niet altijd als zodanig. “Er was een cultuur van het willen behagen van de bazen. Dat creëerde een omgeving waar iedereen zich aanstelde om indruk te maken op de covoorzitters. Ik denk dat Bill meer aandacht kreeg dan Melinda”, herinnert iemand zich.

Een beslissend moment in haar geleidelijke opkomst als publiek figuur was de top over gezinsplanning in Londen in 2012. Melinda eiste het podium op naast de Britse premier David Cameron en andere wereldleiders. Tijdens een zelfverzekerde toespraak sprak ze haar overtuiging uit dat voorbehoedsmiddelen op grote schaal beschikbaar moeten worden gesteld aan vrouwen en beloofde ze meer dan 1 miljard dollar voor die zaak. “Ik denk dat jullie weten dat Bill en ik allebei grote voorstanders van innovatie zijn”, zei ze. “Maar waar ik vandaag enthousiast over ben, is om samen met jullie te innoveren ten behoeve van vrouwen. Dat is nieuw voor mij.”

Achter de schermen vond dat jaar een subtielere verandering plaats. Melinda vroeg mee te schrijven aan de jaarlijkse brief die Bill opstelde voor de belanghebbenden van de stichting. Bill verzette zich eerst, maar uiteindelijk stemde hij ermee in dat zij een essay schreef over haar recente reis naar Niger en Senegal, dat in zijn grotere nota zou worden opgenomen. Het volgende jaar kreeg ze een grotere rol. En het jaar daarop kreeg ze volledige gelijkheid als co-auteur.

Eigen onderneming

In 2015 kwam er een andere ontwikkeling, die sommige waarnemers beschouwen als een stap in de richting van de scheiding van de Gates: Melinda lanceerde haar eigen investeringsvehikel, Pivotal Ventures, gewijd aan vrouwenzaken. Veelzeggend was de beschrijving van Pivotal als ‘ a Melinda French Gates company‘, een zeldzame vermelding van haar meisjesnaam in die tijd.

Pivotal heeft nu zo’n negentig medewerkers. Het heeft meer dan 150 investeringen gedaan, allemaal met de bedoeling de genderkloof in de publieke en de private sector te dichten. Een persoon dicht bij Melinda beschrijft Pivotal als “een plaats waar ze anders kon denken”. Het bedrijf was van haar. Na de scheiding speculeren sommigen dat Pivotal Melinda’s voornaamste interesse zal worden.

Hoe Melinda ook doorgaat, de vraag is of ze dezelfde impact zal kunnen maken zonder Bill, wiens fortuin hun eerste succes mogelijk maakte. Maar er kunnen ook voordelen zijn aan het feit dat ze alleen staat. Zoals Melinda ooit schreef: “Ik heb geprobeerd mijn stem te vinden terwijl ik naast Bill sprak, en dat kan het moeilijk maken om gehoord te worden.”