Het einde van de gouden tijden voor Tesla?

Tesla-CEO Elon Musk domineert de krantenkoppen tegenwoordig vooral met zijn Twitter-capriolen, terwijl de afnemende vraag en de toenemende concurrentie de toekomst van de gigant in elektrische voertuigen bedreigen.

Paul English is een Tesla-fan. De techondernemer uit Boston kocht zijn eerste Tesla in 2013, investeerde drie jaar later in het bedrijf en rijdt nu in een Model 3. Maar nu weet hij niet zeker of hij nog een Tesla zal kopen, zegt hij. Dat heeft te maken met het gedrag van Tesla-CEO Elon Musk sinds zijn overname van Twitter eind vorig jaar, inclusief zijn brutale behandeling van het personeel – Musk zette ongeveer de helft van hen aan de deur.

Musk “maakte een enorme inschattingsfout”, zegt English. “Tesla’s werden grotendeels gekocht door mensen die houden van verandering en nieuwe dingen. Dat zijn typisch mensen met een opleiding en mensen die liberaal zijn. Raad eens waar opgeleide, liberale mensen niet van houden? Bullebakken.”

Musks Twitter-overname viel niet in goede aarde op Wall Street, dat vreesde dat de chaos en de politieke polarisatie die ze ontketende, het merk van de autobouwer zou aantasten. De koersdaling van Tesla, die in de herfst begon, veranderde in een lawine. De aandelen staan 73 procent onder hun piek van iets meer dan een jaar geleden. Musk zelf is 200 miljard dollar armer.

Terwijl het drama bij Twitter de krantenkoppen domineert, is ook een ingrijpende verandering gaande in de vooruitzichten van Tesla. Een succesvolle periode waarin de waarde van het bedrijf een piek van bijna 1,3 miljard dollar bereikte en de winst na belastingen in 2022 naar verwachting bijna 13 miljard dollar zou bedragen, heeft plaatsgemaakt voor een donkerder economisch beeld. De belangrijkste zorg van Tesla’s investeerders is niet langer hoe het bedrijf genoeg auto’s kan produceren om aan de vraag te voldoen, maar waar het genoeg klanten zal vinden om zijn sterk stijgende productie te rechtvaardigen.

Terwijl het aantal geleverde nieuwe auto’s in 2021 nog met 87 procent toenam tegenover een jaar eerder, was dat vorig jaar nog slechts 40 procent. Dat is nog altijd een razend tempo voor een grote autofabrikant, maar het ligt onder het jaarlijkse groeipercentage van 50 procent dat Musk als benchmark voor de nabije toekomst heeft vastgesteld.

Het bedrijf zit in een “perfecte storm”, zegt Philippe Houchois, auto-analist bij Jefferies in Londen. Het aanbod en de concurrentie nemen toe, de vraag neemt af en dat alles gebeurd tegen een achtergrond van wat een ernstige neergang voor de wereldwijde auto-industrie zou kunnen zijn.

Is dit het einde van Tesla’s gouden tijd van groei – om nog te zwijgen van Musks charmante leven als vereerd vernieuwer en voorvechter van een duurzame energietoekomst? Of zal de economische neergang de voorsprong van het bedrijf op de rest van de wereld van de elektrische voertuigen juist vergroten, zoals de fans van Tesla beweren?

Survival of the fittest

Musk had zijn merk nauwelijks op een slechter moment kunnen bezoedelen. Door de combinatie van de hogere inflatie en de stijgende rente zijn veel potentiële klanten slechter af, terwijl ook de kosten van de financiering van een nieuw voertuig stijgen. Dat volgt op een reeks prijsverhogingen die Tesla doorvoerde tijdens de pandemie, toen de materiaalkosten omhooggingen en de ruime vraag een kans bood om de marges op te krikken.

De gemiddelde maandelijkse autokosten in de Verenigde Staten zijn de afgelopen twee jaar met ongeveer een kwart gestegen, tot bijna 700 dollar, weet Adam Jonas, een analist bij Morgan Stanley. Dat kan de vraag naar de hele sector van elektrische voertuigen aantasten, waarschuwt hij, terwijl Tesla ook geconfronteerd zou worden met een “verslechterende macro-achtergrond, een hoge onbetaalbaarheid en toenemende concurrentie”.

De effecten zijn er al. In de Verenigde Staten en China zijn de wachtlijsten voor de populairste auto’s van Tesla, die begin 2022 zes maanden of meer bedroegen, vrijwel verdwenen. Vorige week kwam het nieuws dat het bedrijf in de laatste drie maanden van vorig jaar slechts 405.278 nieuwe voertuigen aan klanten leverde, een stuk minder dan de 500.000 waar sommigen in september vorig jaar op hoopten.

De concurrentie op de markt voor elektrische auto’s is eindelijk serieus geworden. Nu regelgevende instanties in Europa en elders zich opmaken om de verkoop van benzineauto’s volledig af te remmen, brengen fabrikanten wereldwijd steeds meer auto’s op de markt die een brede aantrekkingskracht moeten hebben. Ze investeren miljarden in de ontwikkeling van nieuwe elektrische voertuigen.

Volgens S&P Global Mobility daalde het aandeel van Tesla in de verkoop van elektrische voertuigen in de Verenigde Staten naar 65 procent in de eerste negen maanden van vorig jaar, tegenover 79 procent in 2020. Tegen 2025 zal dat cijfer onder 20 procent liggen, voorspelt S&P.

Het gevecht om voet aan de grond te krijgen tussen zoveel nieuwkomers zal waarschijnlijk leiden tot een periode van onrust bij de concurrentie. “Het zal niet makkelijk zijn”, zegt Carlos Tavares, de CEO van Stellantis, dat vorige week een elektrische versie van zijn Ram 1500 lanceerde. Het verlagen van de prijs van elektrische auto’s zal de sleutel zijn, zegt hij. “Zonder betaalbaarheid zal de middenklasse zich niet bij de club kunnen aansluiten.”

Tesla staat onder een vergelijkbare druk om zijn kosten – en zijn prijzen – te verlagen, om zijn onstuimige groeidoelstellingen te halen. Nadat de gemiddelde verkoopprijs van zijn voertuigen in het jongste kwartaal was opgelopen tot 52.500 dollar – bijna 5.000 dollar hoger dan een jaar eerder – kan het vinden van een manier om de prijzen te verlagen de sleutel worden tot Musks ambitieuze verkoopdoel van 20 miljoen voertuigen per jaar tegen 2030. Vorige week kondigde Tesla forse prijsdalingen aan voor zijn Model 3 en Model Y, zowel op de Amerikaanse, de Europese als de Chinese markt.

Musk zei vorig jaar dat het bedrijf nadenkt over de bouw van een nieuw, lager geprijsd voertuig. Hij zei niet hoelang het kan duren voordat dat werkelijkheid wordt.

Gewoon een autofabrikant

Wat Tesla nu doet, zal mee bepalen waar zijn aandelenkoers uiteindelijk terechtkomt. Ondanks de daling wordt het aandeel nog steeds verhandeld tegen ongeveer 28 keer de verwachte winst voor dit jaar. Een sterkere herwaardering van de aandelen is waarschijnlijk, zegt veteraan Bob Lutz, omdat de beleggers beseffen dat het bedrijf geen bijzondere technologische voordelen heeft, die een waardering als snelgroeiend technologiebedrijf rechtvaardigen.

Omdat de technologie achter elektrische motoren, lithium-ionbatterijen en besturingselektronica alom beschikbaar is voor andere autofabrikanten, is Tesla volgens Lutz voorbestemd gezien te worden als slechts één van de vele autofabrikanten.

Toch zeggen de aanhangers van Musk dat dat de meer duurzame voordelen onderschat die het bedrijf in de tien jaar sinds de lancering van het Model S heeft opgebouwd. Pierre Ferragu, analist bij New Street Research, zegt dat de vele technische vorderingen die het bedrijf heeft gemaakt, van het ontwerp van zijn batterijcellen en verpakkingen tot productietechnieken en het gieten van grote delen van zijn nieuwste modellen in één stuk, het bedrijf een duidelijk kostenvoordeel hebben opgeleverd.

Tesla heeft ook een toonaangevende brutowinstmarge, voegt hij eraan toe, die het een buffer geeft om de prijzen te verlagen om de groei te handhaven. Autofabrikanten met dunnere marges zullen hun kapitaalinvesteringen moeten terugschroeven, stelt hij, waardoor de concurrentie afneemt.

Als dat klopt, kan Tesla uit een recessie komen in een sterkere positie ten opzichte van zijn concurrenten. Maar vooralsnog heeft de zorg dat Tesla een tragere groei tegemoet gaat en gedwongen wordt in zijn winst te snijden om de verkoop te ondersteunen, Wall Street angst aangejaagd.

Voor de believers is er geen beter moment om hun inzet te verdubbelen. Trouwe belegger Galileo Russell zegt dat hij de Twitter-controverse weliswaar “frustrerend” vond, maar dat hij van plan is zijn positie in Tesla voor het eerst in meer dan drie jaar uit te breiden. Musk is eerder onderschat, zegt hij, en de huidige verzuring op Wall Street is niet anders. “De media denken graag dat Elon is gecanceld en dat dat Tesla zal ruïneren. Maar de zwijgende meerderheid steunt hem nog altijd.”