Econoom Luc Aben over de stijgende bedrijfsschulden: ‘De centrale banken zitten klem’

Bedrijven gaven vorig jaar voor 2500 miljard dollar aan obligaties uit. Maar volgens Luc Aben, de hoofdeconoom van Van Lanschot, hoeven we ons daar de komende jaren nog geen zorgen over te maken.

Moeten we ons zorgen maken over de stijgende bedrijfsschulden?

LUC ABEN. “Er staan gretige beleggers klaar om die obligaties te kopen. Daar maken de bedrijven dankbaar gebruik van, en daar is niets mis mee. Als je kijkt naar de schulden van de niet-financiële bedrijven, ligt de schuldgraad niet zo hoog als de nominale bedragen doen vermoeden. In de Verenigde Staten bedraagt de schuldgraad ongeveer 75 procent van het bruto binnenlands product (bbp), nipt hoger dan in 2008. In de eurozone ligt de schuldgraad op 110 procent van het bbp, tegenover 100 procent tien jaar geleden. Vooral in Azië ziet de evolutie van de schuldgraad eruit als een steile Alpencol. Als we bovendien de cash op de balans aftrekken van de uitstaande schulden en de nettoschuld van de bedrijven berekenen, valt het best mee met die schulden.”

De lage rente maakt de grotere schuldenberg makkelijk om te dragen. Wat als de rente stijgt?

ABEN. “De schuldenlast van de wereldwijde ondernemingen ligt lager dan tien jaar geleden. De gemiddelde looptijd van de leningen is ook fors verlengd. Door de lage rente en de langere looptijden kunnen bedrijven meer lenen, zonder dat hun maandelijkse financieringskosten stijgen. De financieringskosten van de meeste bedrijven zijn zelfs gedaald.

“Ik verwacht niet dat op korte termijn ongelukken gebeuren. Als de rente de komende vijf à zes jaar stijgt, zouden de bedrijven daar niet meteen iets van voelen. De verdovende injectie van de centrale banken werkt nog enkele jaren door. Vroeg of laat moeten de schulden natuurlijk worden terugbetaald of geherfinancierd. Dan kunnen wel problemen opduiken.”

Beleggers hebben in hun jacht op rendement ook hun kwaliteitseisen laten varen.

ABEN. “Het renteverschil tussen de obligaties van solide bedrijven en die van bedrijven die wat minder stevig in hun schoenen staan, is verkleind. De term ‘kwaliteitsobligaties’ is enigszins uitgehold. Veel obligaties met een BBB-rating, die nog net onder de kwaliteitsobligaties vallen, zouden bij een economische tegenslag weleens kunnen afglijden. Maar op korte termijn zie ik ook daar geen problemen, omdat de Europese Centrale Bank sinds november opnieuw obligaties koopt. Dat drukt de rente.”

Welke problemen verwacht u op de lange termijn?

ABEN. “De centrale banken zitten klem. Voor jaren. De lage rente zorgt ervoor dat de bedrijven en de overheden minder worden aangespoord om te hervormen, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt. Hier en daar gebeuren wel hervormingen, maar het gaat heel langzaam omdat er geen sense of urgency is. Het aanhouden van het goedkopegeldbeleid draagt een aantal gevaren in zich, maar die zullen allicht op andere manieren geremedieerd moeten worden, via de regelgeving bijvoorbeeld. De grote vraag is of de economie een hogere rente aankan. Zelfs zonder ingrijpen van de centrale banken zou de rente maar een honderdtal basispunten hoger liggen. Ook de lage productiviteit en de vergrijzing van de bevolking zetten een rem op de economie en de natuurlijke rente.”