Marc De Vos

‘De wet-Renault moet op de schop’

Marc De Vos Columnist

Marc De Vos over de meer dan 1200 ontslagen bij Carrefour en de wet-Renault: ‘De wet-Renault heeft herstructureringen herleid tot een juridische steeplechase.’

Enkele weken geleden kregen alle media een hysterische aanval bij de aankondiging van meer dan 1200 ontslagen bij de warenhuisketen Carrefour. Nog geen week later kondigde concurrent Lidl in België 1500 nieuwe vacatures aan. In de media volgde oorverdovende stilte.

De wet-Renault moet op de schop

Net zoals de media is de arbeidswetgeving geobsedeerd door banenverlies en gedesinteresseerd in banengewin. De perfecte illustratie is de paniekregeling die de wet-Renault heet. Twintig jaar geleden kondigden de bonzen uit Parijs de sluiting van de toenmalige Renault-fabriek in Vilvoorde aan. Een donderslag bij heldere hemel voor de fabrieksgemeenschap en voor het hele land.

Van de weeromstuit keurde het Belgische parlement, de meerderheid en de oppositie verenigd in verontwaardiging en verzet, de wet goed die België in de OESO tot het meest omslachtige land maakt om bedrijven te herstructureren. De bedrijfsleiding mag niets meer dan een voornemen van herstructurering aankondigen. Pas nadat daarover gekibbeld is met vakbonden die tegenvoorstellen kunnen formuleren, en pas nadat die vakbonden akkoord zijn gegaan met de onvermijdelijkheid van ontslagen, kan de onderhandeling over een sociaal plan beginnen.

De wet-Renault heeft herstructureringen herleid tot een juridische steeplechase. Ze duren zeer lang, er zijn veel juridische hindernissen en de energie gaat maar naar één doel: de meet bereiken zodat de herstructurering kan beginnen. Aan die meet blijkt, globaal genomen, meer dan 90 procent van alle aangekondigde ontslagen ook onvermijdelijk. Voor de vakbonden is dat magere beestje een trofee. Voor mij is het een pyrrusoverwinning.

Niemand weet of bedrijven die een voornemen tot herstructurering aankondigen niet bewust aantallen opschroeven om onderhandelingsmarge te scheppen. Niemand weet hoe duurzaam de ‘geredde’ banen uiteindelijk zijn en of ze niet leiden tot minder aanwervingen. Niemand weet wat de impact van het banenbehoud op korte termijn zal zijn op het bedrijfssucces op langere termijn. Niemand weet of wat doorgaat voor banenbehoud geen kunstmatige prijs voor sociale vrede is.

De maandenlange lijdensweg tussen de aankondiging en de beslissing ondermijnt vertrouwen, gemoed en productiviteit in het bedrijf.

Wat we wel weten, zijn de perverse effecten waarmee de wet-Renault bedrijfsherstructureringen opzadelt. De maandenlange lijdensweg tussen de aankondiging en de beslissing ondermijnt het vertrouwen, het gemoed en de productiviteit in het bedrijf. Er wordt nodeloos angst en onzekerheid gecultiveerd. Voor wie ontslag noodzakelijk is, wordt de kans op een nieuwe job uitgesteld. Alle energie gaat naar het behouden van jobs en het royaal afkopen van banenverlies, waarbij vrijwillige vertrekkers liever wachten op ontslag om langs de kassa te kunnen passeren.

Hoe moet het nu verder? We leven in een kapitalistische economie. Het is waanzin te suggereren dat politici, vakbonden of rechters in de plaats van eigenaars en het management over de wenselijkheid van ontslagen zouden beslissen. Dat ze dan maar zelf bedrijven oprichten. Het is daarentegen zeer verstandig te beseffen hoe de arbeidsmarkt ervoor staat.

Er is een demografische transitie die, door de pensionering van de babyboomers, vele honderdduizenden vervangbanen vrijmaakt. Er is een algemene schaarste van inzetbaar talent. De openstaande vacatures pieken. Er is technologische disruptie, in de detailhandel en bij banken. Carrefour en voordien ING zijn maar het begin. Tegelijkertijd schept de disruptie ook veel nieuwe banen, uiteindelijk zelfs meer dan ze er vernietigt, aldus voorspellingen. Tel dat allemaal op en de conclusie is vanzelfsprekend: doorstromen naar nieuwe banen moet het leidmotief zijn bij elk collectief ontslag.

Dat vergt een nieuwe wet die herstructurering snel en efficiënt maakt maar die de lat veel hoger legt in begeleiding en investering voor de loopbaan van getroffen werknemers. We moeten de ontslagcultuur fundamenteel kantelen zodat elk bedrijf en elke vakbond mee verantwoordelijk wordt voor nieuwe jobkansen in plaats van voor jobbehoud en ontslagcompensatie. Voor mijn part noemen we dat maar de wet-Carrefour. Laten we die snel goedkeuren.

Marc De Vos is directeur van denktank Itinera en doceert aan de UGent.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content