België innoveert volop

Net als vorig jaar zit het aantal octrooiaanvragen uit België in de lift. Sterker nog, het afgelopen decennium waren er nooit meer bedrijven of uitvinders die een octrooiaanvraag indienden. Dat is gebleken tijdens de persconferentie waar het Europees Octrooibureau zijn jaarresultaten heeft voorgesteld.

In 2015 dienden Belgische bedrijven en uitvinders 2041 octrooiaanvragen in bij het Europees Octrooibureau (EOB). Dat is bijna 6 procent meer dan een jaar eerder. Het aantal Belgische aanvragers steeg zelfs met 19,8 procent tot 866. Dat is het hoogste aantal van het afgelopen decennium.

Fiscaal voordeel

Ook in andere Europese landen stijgt het aantal aangevraagde octrooien. Van de 38 landen die zijn aangesloten bij het Europees Octrooibureau doet België het wel duidelijk beter. De gemiddelde stijging in 2015 bedraagt 0,7 procent. “De stijging van het aantal octrooiaanvragen is inderdaad overal te zien”, zegt Johan Brants van het Gentse octrooibureau Brantsandpatents. “Ik denk dat in ons land een inhaalbeweging bezig is tegenover landen als Nederland en Duitsland. In die landen zitten nu eenmaal meer grote ondernemingen die octrooigezind zijn.”

De meeste aanvragen komen in België uit de elektronica en farma. Dat zijn sectoren die traditioneel al geloofden in de voordelen van een octrooiaanvraag voor de bescherming van innovatie. Oorzaak van de inhaalbeweging is allicht de fiscale stimulans die de overheid biedt voor octrooiaanvragers. Dat beleid bepaalt dat winsten uit octrooien voor 80 procent zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting.

Toch is niet iedereen te vinden voor het octrooisysteem. Vooral onder softwareontwikkelaars is er weerstand. “Er zullen altijd tegenstanders zijn van octrooien en voorstanders van open source”, zegt Brants. “Dat is prima. In sommige gevallen is een octrooi ook niet het beste systeem om een uitvinding te beschermen. Maar het is wel positief dat een fiscaal terugverdieneffect de barrières om een octrooi te overwegen verkleint.”

Ook kmo’s

Het innovatiepotentieel van een land valt te meten aan het aantal octrooiaanvragen per inwoner. België staat in die rangschikking op de achtste plaats, net als vorig jaar. De tien belangrijkste aanvragers van octrooien in België zitten netjes verdeeld tussen grote onderzoeksinstellingen en multinationals (zie tabel). Samen is die toptien goed voor ongeveer 40 procent van alle Belgische octrooiaanvragen.

Opvallend afwezig in de toptien zijn kmo’s. Vinden die de weg naar octrooibescherming dan niet? “Kmo’s zijn traditioneel meer bezig met hun klant dan met het valoriseren van innovatie”, zegt Brants. “Dat is aan het veranderen, met dank aan de fiscale incentive. Ook dat is een onderdeel van de inhaalbeweging.”

Brexit bedreigt gemeenschapsoctrooi

Er woedt voorts al decennia een discussie over een Europees eenheidsoctrooi. Nu drijven de vertaalplicht en de instandhoudingsbelastingen in elk land waar je een octrooi aanvraagt de prijs van een octrooi in Europa op. “Bovendien is de afdwingbaarheid problematisch omdat je bij inbreuk moet procederen in verscheidene nationale rechtbanken”, weet Johan Brants.

Een Europees eenheidsoctrooi moet daarin verandering brengen. Daar bestaat intussen een consensus over, maar die moet nog worden goedgekeurd. Dat staat de komende maanden te gebeuren. “Maar als het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie stapt, dan wordt het gemeenschapsoctrooi dat nu op tafel ligt wel moeilijk te realiseren”, benadrukt Brants. “De Britse markt is een belangrijke markt en bovendien wordt het merendeel van de octrooien in het Engels geëxamineerd. Als het gemeenschapsoctrooi wordt goedgekeurd voor een eventuele brexit, dreigt het zijn aantrekkelijkheid te verliezen.”