Zo wapent u zich tegen de stijgende rente

Zodra de rente begint te stijgen, kan het plots heel snel gaan. Economen verwachten niet dat de Belgische tienjaarsrente dit jaar boven 1,5 procent uitklimt, maar de tussensprints leiden wel tot correcties op de obligatie- en de aandelenmarkten. En daar stopt het niet bij.

Begin juli verdubbelde de Duitse tienjaarsrente in enkele dagen tijd, tot zijn hoogste peil sinds begin 2016. Het effect van de klimmende rente liet zich meteen ook voelen op de Europese beurzen. We vroegen economen welke dominostenen er nog kunnen vallen als de rente stijgt.

1 Vastgoed

Door de lage rente is de voorbije jaren in ons land veel geld richting vastgoed gevloeid. “Als de Belgische tienjaarsrente in de lift zit, gaat ook de hypotheekrente vrij snel omhoog”, zegt Geert Gielens, de hoofdeconoom van Belfius. Een hogere hypotheekrente betekent dat potentiële kopers minder kunnen lenen en dus ook minder kunnen neertellen voor een woning.

“Er is in België een lichte overwaardering van de vastgoedprijzen van 5 à 8 procent. Het zou dus best kunnen dat de prijzen wat zakken als de rente stijgt”, oppert Gielens. “Maar ik ben daar niet van overtuigd. Er zijn verschillende periodes in de Belgische geschiedenis waarin de hypotheekrente en de vastgoedprijzen gelijktijdig zijn geklommen. Als het economisch goed gaat, zoals vandaag, daalt de werkloosheid en neemt het inkomen van de bevolking toe. Het stijgende inkomen compenseert dan het verlies aan koopkracht door de klimmende hypotheekrente.”

Een hogere rente betekent tegenwind voor beursgenoteerd vastgoed zoals Cofinimmo, WDP en Retail Estates. De vastgoedvennootschappen moeten geregeld nieuwe financiering ophalen. Ze hebben zich meestal ingedekt tegen een hogere rente en de looptijd van hun lopende leningen zo lang mogelijk gemaakt. Daarom zullen ze het niet meteen voelen als de rente stijgt, maar op lange termijn wordt de financiering van de vastgoedvennootschappen wel duurder.

Maar dat is niet de belangrijkste reden waarom vastgoedaandelen het lastig kunnen krijgen. De Belgische vastgoedvennootschappen keren het grootste deel van hun winst uit aan hun aandeelhouders en staan daarom te boek als dividendaandelen. Beleggers hebben de voorbije jaren massaal vastgoed- en andere dividendaandelen gekocht als alternatief voor obligaties.

Hoe hoger het dividendrendement, hoe beter de vastgoedvennootschappen bestand moeten zijn tegen een rentestijging. Als de coupons van veilige obligaties bijna evenveel opleveren als de dividenden van risicovolle aandelen, vloeit er geld van de ene naar de andere activaklasse.

2 Aandelen

Volgens Koen De Leus, de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, gaat de Amerikaanse tienjaarsrente voor eind dit jaar nog naar 3 procent. Voor de verkiezing van Donald Trump stond de Amerikaanse lange rente nog onder 2 procent. “Aandelen kunnen wat last krijgen van die stijging, maar een rente van 3 procent remt de economische groei niet af.” Gielens voegt er nog aan toe dat de winst per aandeel in Europa nog niet uitzonderlijk hoog is. Dat betekent dat er nog potentieel is voor de verbetering van de winst en de winstmarges.

Volgens De Leus bieden tijdelijke correcties op de markten een instapmoment. “Ik heb een aantal orders met een limietprijs in de markt gezet. Het zijn aandelen die ik graag wil kopen, maar niet tegen de huidige prijs. Als ze wat terugvallen, kan ik ze misschien wel tegen een schappelijke prijs oppikken.” De Leus vindt het een slecht idee aandelen van de hand te doen. “Je kunt hier en daar winst nemen, vooral als het gaat om aandelen waarover je twijfels hebt. En als je echt ongerust bent over bepaalde aandelen, kun je een aantal stoplosses zetten voordat je op vakantie vertrekt.” Met zo’n stoploss wordt automatisch een marktorder, een verkooporder tegen de marktprijs geactiveerd, zodra de aandelen onder een bepaald niveau zakken.

Het ene aandeel is gevoeliger voor rentestijgingen dan het andere. Bedrijven met meer schulden zullen de hogere rente bij herfinancieringen harder voelen. De meeste bedrijven hebben wel gebruikgemaakt van de lage rente om de looptijd van hun leningen te verlengen en de lage rente voor een lange periode vast te klikken. Verzekeraars en banken boeren doorgaans goed als de rente gestaag hoger gaat.

Ook voor een bedrijf met veel pensioenverplichtingen zoals Afga- Gevaert is de stijgende rente een zegen. Hoe hoger de rente, hoe minder zwaar die toekomstige verplichtingen wegen. Daarnaast zijn er twee aandelen op de beurs van Brussel, waarvan de resultaten rechtstreeks verbonden zijn met de Belgische tienjaarsrente. Fluxys Belgium en Elia hangen voor de winst uit de gereguleerde activiteiten af van de OLO op tien jaar.

3 Obligaties

“Er zijn geen zeepbellen, behalve op de obligatiemarkt”, zegt Gielens. De obligatieaankopen van de centrale banken hebben de obligatiemarkten de voorbije jaren op hun kop gezet, maar wat gebeurt er als die worden stopgezet? “Met de obligaties in je portefeuille ga je klappen krijgen”, antwoordt De Leus.

De Amerikaanse centrale bank (Fed) is van plan haar balans af te bouwen. Obligaties die op vervaldag komen, zal ze niet meer vervangen. Als er minder kapers op de kust zijn, zullen de prijzen van de obligaties zakken en zal de rente stijgen. Bovendien trekt de Fed de basisrente stelselmatig op. De Leus verwacht nog één renteverhoging dit jaar en vier volgend jaar. “De Europese langetermijnrente volgt de Amerikaanse lange rente. De Duitse Bund staat eind dit jaar op 0,8 à 0,9 procent. Tel daar nog 0,2 à 0,3 procentpunt bij, en je hebt de rente op Belgische overheidsobligaties”, voorspelt hij.

De Europese Centrale Bank (ECB) koopt nog volop obligaties van bedrijven en landen bij. Volgens Gielens vallen die aankopen van de ECB ten vroegste midden of eind volgend jaar stil, afhankelijk van de economische situatie. Gielens legt uit dat ook de lange rente door die obligatieaankopen aan de leiband ligt. Hij verwacht een Belgische tienjaarsrente van 1,5 à 2 procent tegen eind 2018.

4 Dollarbeleggingen

De verwachtingen over het beleid van Donald Trump waren hooggespannen. Na zijn verkiezing klom de Amerikaanse rente fors, kroop er een enorm renteverschil tussen Amerikaanse overheidsobligaties en obligaties uit de eurozone, en versterkte de dollar tegenover de euro. Aan het begin van zijn termijn kon Trump de verwachtingen niet helemaal inlossen, waardoor de dollar verzwakte. “Ik sta er nog altijd van versteld hoe sterk de euro nu staat tegenover de dollar. Maar ik geloof niet dat hij dit jaar boven 1,15 dollar voor 1 euro gaat”, zegt Gielens. “Er speelt gewoon te veel in het voordeel van de dollar, zoals de Fed die de rente optrekt.” De markt was gewoon iets te positief over Trump en iets te negatief over Europa.

5 Alternatieve beleggingen

Er is de voorbije jaren veel geld gestroomd richting allerlei materiële activa. Zo gingen de prijzen van kunst, wijn en oldtimers de lucht in. Volgens kenners kwam dat telkens door beleggers die met hun geld geen blijf wisten door de lage rente. Gielens: “De vraag is vooral of de rentestijging een big bang wordt of niet. Als de rente zoetjesaan omhooggaat, is er geen enkel probleem. Als iedereen tegelijk naar de uitgang rent, dan is er wel een probleem.”

6 Spaarboekjes en spaarverzekeringen

Gielens schat dat de ECB pas begin 2019 de rente zal verhogen. Voor een hogere rente op spaarboekjes is het hoe dan ook wachten tot de ECB de rente optrekt. De banken beleggen het spaargeld met een gemiddelde looptijd van drie à vier jaar. Daarom is de rente op obligaties met een looptijd van twee tot vier jaar het referentiepunt voor spaarrekeningen. Die korte looptijden worden sterk beïnvloed door de ECB-rente. Zelfs als de ECB haar rente optrekt, kan het nog een tijd duren vooraleer de spaarrentes mee omhooggaan.

De spaarverzekeringen hebben een looptijd van minstens acht jaar. “Daar speelt de lange rente dus wel een rol”, legt Gielens uit. De verzekeraars beleggen het geld in een mix van kort- en langlopende obligaties.

7 Goud

Goud kan een vluchtoord voor angstige beleggers zijn. Maar als de rente stijgt, verliest goud aan glans. Er zijn verscheidene factoren die tegen het goud kunnen spelen. Een stijging van de dollar gaat meestal gepaard met een daling van het goud, dat op de internationale markten noteert in die munt. Goud levert geen dividenden of coupons op.

Alles hangt af van de prijsevolutie van goud. “Maar als er grote schommelingen zijn op de markten, zoals momenteel het geval is, grijpen mensen weleens terug naar goud”, besluit Koen De Leus.