Wat als uw vermogensbeheerder failliet gaat?

Als de Nationale Bank het licht op groen zet, wordt de Brugse beursvennootschap Weghsteen overgenomen door Merit Capital-moeder Duet Group. Wat betekent zo’n overname voor de klanten? En wat gebeurt met beleggingen als een vermogensbeheerder op de fles zou gaan? Een antwoord in drie delen.

Vorige maand verschenen er onheilspellende berichten in de pers over de Brugse beursvennootschap Weghsteen. De krant De Tijd berichtte als eerste dat de Nationale Bank Weghsteen nauwlettend in de gaten hield. De toezichthouder stuurde aan op een overname en Weghsteen vond vorige week een overnemer in Merit Capital. Die Antwerpse beursvennootschap is sinds twee maanden in de handen van de Britse private-equitygroep Duet Group.

Merit Capital stond een jaar geleden zelf nog negatief in de belangstelling door een verscherpt toezicht van de toezichthouders. Ook daar drong de Nationale Bank bij de vermogensbeheerder aan op een verkoop. De Nationale Bank moet de overname van Weghsteen door Duet Group nog goedkeuren. Het persbericht werd vrij snel de wereld ingestuurd om te vermijden dat nog meer klanten zouden weglopen. De naam Duet zou de valse noten van Weghsteen snel moeten doen vergeten.

Het is lang niet de enige overname in het wereldje, waar een consolidatiegolf aan de gang is. Zo kreeg ABN AMRO nog maar twee weken geleden de goedkeuring om Société Générale Private Banking over te nemen.

Wat betekenen zulke fusies en overnames van beursvennootschappen voor de klant? We zetten de voornaamste vragen en antwoorden op een rij.

1. Kunnen klanten kosteloos vertrekken na een overname?

Wanneer u een effectenportefeuille verhuist van de ene naar de andere bank, zijn daar doorgaans kosten aan verbonden. De meeste banken rekenen hoge kosten aan voor uitgaande transfers. Die kosten kunnen oplopen tot 100 euro per lijn in de portefeuille. Soms betaalt de financiële instelling waar u naartoe gaat een deel van die kosten terug, maar dat is niet altijd het geval.

“Die transferkosten zijn contractueel bepaald en kunnen variëren naar gelang het type effecten dat getransfereerd wordt”, legt Rodolphe de Pierpont, een woordvoerder van de bankenfederatie Febelfin, uit. Als de klant ervoor kiest weg te gaan, omdat de bank andere eigenaars krijgt, moeten de transferkosten toch nog altijd betaald worden. Weghsteen was een familiebedrijf en komt nu in handen van een grote Britse vermogensbeheerder.

De uitdrukking luidt: nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten. De klanten van Weghsteen die de nieuwe bezems niet willen uitproberen, zitten voor een stuk toch gevangen. “Zolang de continuïteit van de dienstverlening verzekerd is, is er geen reden waarom de algemene voorwaarden niet door beide partijen nageleefd zouden moeten worden”, meent De Pierpont. “De klanten kunnen blijven, aan de overname op zich zijn geen extra kosten voor de klanten verbonden. En de klanten kunnen te allen tijde weggaan bij hun financiële instelling, maar de tarieven voor de transfers blijven gewoon geldig.”

Zelfs wanneer de nieuwe aandeelhouder de algemene voorwaarden wijzigt, betekent dat nog niet dat de klant zomaar zijn contract bij de bank mag verbreken zonder dat daar kosten aan verbonden zijn.

2. Is mijn cash even veilig op een spaarrekening bij een bank als bij een beursvennootschap?

De woordvoerder van de banksector legt uit dat het de bedoeling is dat een beursvennootschap uw cash aan het werk zet, door het te investeren in financiële instrumenten, zoals aandelen, obligaties of fondsen. “Een nieuwe klant kan met zijn beleggingsportefeuille bij een beursvennootschap komen of met cash geld. De beursvennootschap moet die cash dan op een gesegregeerde rekening bij een bank plaatsen. Die cash is slechts tijdelijk en moet geïnvesteerd worden”, legt De Pierpont uit.

“De beleggingstegoeden – ofwel cash die bestemd is voor beleggingen – zijn tot 100.000 euro per klant en per instelling gegarandeerd door het Garantiefonds”, zegt Francis Adyns, de woordvoerder van de federale overheidsdienst Financiën. “De financiële instrumenten zijn tot 20.000 euro gedekt door het Beschermingsfonds.” Het Garantiefonds betaalt de compensatie in principe binnen de twintig werkdagen na de aanvraag. Bij het Beschermingsfonds kan het drie maanden duren vanaf het moment dat werd vastgesteld dat de aanvraag terecht is.

Adyns: “Net zoals de kredietinstellingen, dragen ook beursvennootschappen bij aan het Garantiefonds. Die instellingen storten jaarlijks een bedrag gelijk aan 0,105 procent van hun gedekte tegoeden in het Garantiefonds.” Het Beschermingsfonds heeft volgens Adyns genoeg geld in kas en int al sinds 2009 geen bijdrages meer.

3. Kunnen effecten verdwijnen bij een faillissement of fraude?

“Er is een fundamenteel juridisch verschil tussen deposito’s en effecten”, legt een woordvoerder van Febelfin uit. “Deposito’s zijn vorderingen van de klanten op de bank. Spaarrekeningen, zichtrekeningen…, alle rekeningen staan op de balans van de bank. Bij een beleggingsportefeuille is dat anders. Alle effecten blijven altijd de eigendom van de klanten. Wanneer een financiële instelling failliet gaat, kan de curator bijgevolg die effecten nooit opeisen en verkopen om de schuldeisers te betalen.”

Desalniettemin bestaat er dus een speciaal garantiefonds voor effecten. “Het zou in theorie altijd kunnen dat er ergens een fout in het systeem zit, waardoor effecten verdwijnen. Het zou ook kunnen dat effecten verdwijnen door fraude, bijvoorbeeld omdat een bediende die effecten overschrijft naar een rekening in een of ander belastingparadijs. Er zijn natuurlijk controlesystemen om te voorkomen dat zoiets kan gebeuren”, klinkt het bij Febelfin.

Die systemen hebben tot nu toe blijkbaar goed gewerkt, want de woordvoerder van de FOD Financiën meldt dat het garantiefonds nog nooit is moeten tussenkomen voor een failliet of fraude bij een beursvennootschap. “Een financiële instelling die merkt dat fraude is gepleegd door een van zijn werknemers, zal de klanten wellicht zo snel mogelijk vergoeden om reputatieschade te vermijden”, voegt de woordvoerder van Febelfin eraan toe.