Een dwaze belasting brengt minder op

De inkomsten van de verhoogde roerende voorheffing blijken tegen te vallen. Dat hoeft niet te verwonderen: dwaze belastingen leveren nu eenmaal minder op.

De belastingontvangsten van de regering liggen beneden de verwachtingen. De eerste drie maanden van 2012 lagen de inkomsten 325 miljoen euro onder de raming. Op jaarbasis is dat meer dan 1 miljard euro. Wat vreemd lijkt, is dat vooral de opbrengsten van de pas verhoogde roerende voorheffing tegenvallen. Als je tarieven substantieel verhoogt, zou de opbrengst toch moeten stijgen? Naar verluidt zou de tegenvaller gedeeltelijk te wijten zijn aan administratieve problemen bij het ministerie van Financiën. Maar de echte oorzaak ligt elders. Dwaze belastingen leveren gewoon minder op.

Een wezenlijk kenmerk van het gedrag van mensen is dat ze hun manier van doen aanpassen aan gewijzigde omstandigheden. Dat is op fiscaal gebied niet anders. Met de belastingverhoging lijken de beleggers te kunnen leven, maar van de afschaffing van het bevrijdend karakter van de roerende voorheffing liggen ze letterlijk wakker. Onder het nieuwe stelsel moeten ze hun roerende inkomsten aangeven. Bye bye anonimiteit dus. Dat vinden velen niet leuk. Niet omdat ze iets te verbergen hebben, ze vrezen alleen de willekeur waaraan ze zich potentieel blootstellen. Om hun anonimiteit te vrijwaren, veranderen ze dus pijlsnel hun gedrag.

Amper vier maanden na de invoering van de nieuwe belastingregels volgt voor de overheid dus de keiharde realitycheck. Nochtans is de formule voor een succesvolle belasting gemakkelijk: zorg voor een eenvoudige en billijke belasting waarbij de belastingplichtige zelf zo weinig mogelijk hoeft te doen. Het voorbeeld bij uitstek was de bevrijdende roerende voorheffing. Als trouwe vazallen van de fiscus namen de banken de administratieve last op zich. De overheid moest alleen maar een bankrekeningnummer ter beschikking te stellen waarop de belasting werd gestort. De belastingplichtigen hoefden niets aan te geven, niets zelf te betalen en zagen op hun rekening enkel nettobedragen verschijnen. Verder werd hun privacy gevrijwaard. Iedereen winnaar dus.

Het nieuwe belastingsysteem doet net het omgekeerde. Er zijn enkel verliezers, en dus dalen de opbrengsten onvermijdelijk. Daarop kan de overheid op twee manieren reageren. Ofwel gaat ze verder op die nefaste weg, ofwel herstelt ze de bevrijdende roerende voorheffing in ere. Verder gaan op de ingeslagen weg betekent letterlijk de strijd aangaan met de beleggers. Zware controles, achterpoortjes dichten, een aantal belastingplichtigen en banken aan de schandpaal nagelen enzovoort. Van zo’n vermoeiende en negatieve strijd wordt de schatkist niet beter. En de vertrouwenskloof tussen de burger en de fiscus zal dieper worden.

Wordt de bevrijdende roerende voorheffing in ere hersteld, dan keert de rust terug. De kippen gaan dan opnieuw naar hun vertrouwde hok om eieren te leggen. De opbrengsten stijgen dan weer vanzelf. Dus, beste politici, keer terug op uw stappen en voer de bevrijdende roerende voorheffing weer in. Onder meer de staatskas zal u daar dankbaar voor zijn.

Anton van Zantbeek

Advocaat Rivus