Vakbonden en werkgevers kunnen concurrerentiedebat wel degelijk sturen

Met de sociale verkiezingen beleeft het Belgische overlegmodel in de bedrijven volgende week zijn hoogdagen. Maar nationaal moet de samenwerking tussen vakbonden en werkgevers een stuk beter.

Van 7 tot 20 mei worden in 6000 ondernemingen sociale verkiezingen gehouden. Wie met bedrijfsleiders, hr-managers en vakbondsvertegenwoordigers praat, hoort dat er in de ondernemingsraden en preventiecomités efficiënt werk wordt geleverd. Ze luisteren naar elkaar en ze debatteren. De goede relaties op bedrijfsniveau kunnen verwonderlijk lijken, aangezien de relaties tussen de top van de vakbonden en de werkgeversorganisaties al een hele tijd verziekt lijken. De staking van 30 januari werkt nog na. Toen Voka naar aanleiding van die algemene stakingsdag actie voerde voor de deur van een aantal vakbondskantoren, was de sfeer vaak grimmig.

In het sociaaleconomische debat blijven werkgevers en vakbonden tegenwoordig te vaak in de loopgraven zitten. Vakbonden schieten elke bijsturing van de automatische indexering af. Werkgevers hebben de neiging het concurrentiedebat te verengen tot een louter loonkostenprobleem. Er wordt wat over en weer geschoten met losse flodders, maar het echte debat om tot concrete maatregelen te komen, wil niemand aangaan. Het lijkt erop dat de sociale partners in een soort van drôle de guerre verzeild zijn geraakt.

En toch is er verandering op til. In de Nationale Arbeidsraad zijn de sociale partners erin geslaagd om over opvallend veel dossiers een unaniem advies te geven. Een voorbeeld is de verhoging van de sociale bijdragen voor brugpensioen. Al is hier eerder sprake van een tegennatuurlijk monsterverbond: brugpensioen moet voor vakbonden en werkgevers blijkbaar een sociaal interessante herstructureringsmaatregel blijven.

Fundamenteler is de oproep van ACV-voorzitter Marc Leemans: hij geeft eindelijk toe dat veel bedrijven een probleem hebben met de hoge loonkosten en vraagt een verschuiving van de belastingen, weg van arbeid. In vertrouwelijke gesprekken met ABVV-kopstukken is hetzelfde te horen. En de vakbondstop is er zich van bewust dat er bij de loononderhandelingen van dit najaar amper bewegingsruimte is.

Het zou een goede zaak zijn mochten de VBO’s en Unizo’s principieel positief reageren op het ACV-voorstel. Dan kunnen de sociale partners het concurrentiedebat naar zich toetrekken. Uiteraard is het water tussen beide partijen nog diep. De vakbonden willen een belastingverschuiving, geen verlaging. Terwijl België wereldkampioen in fiscale druk is en veel bedrijven al aan hun limiet zitten. Ook het pleidooi voor meer kapitaalbelastingen is gevaarlijk.

Maar van de politiek kan nu niet veel verwacht worden. Dat ministers en partijvoorzitters die in dezelfde regering zitten elkaar via vrije tribunes in de kranten bestoken met voorstellen over het relancebeleid, is zelden gezien.

Vakbonden en werkgevers kunnen het concurrentiedebat wel degelijk sturen. Maar blijkbaar hebben ze koudwatervrees. Hebben ze heimwee naar het comfortabele verleden, toen sociale akkoorden financieel gesmeerd werden met lastenverlagingen en verhogingen van uitkeringen? Die tijd is nochtans definitief voorbij.