De regels van het spel

Tijd en tennis, dat bespeelt een bijzonder breed register : van de regel van de 20 seconden tot wedstrijden van zes uur en meer. In Parijs vierde het horlogemerk LONGINES eind mei/begin juni zijn tiende verjaardag als officiële timekeeper van Roland Garros. Zijn de regels van het tennis nog van deze tijd ?

Een mens maakt soms rare associaties. Denkend over tenniswedstrijden schiet de sketch ‘Joske Vermeulen’ van sinds kort wijlen Gaston Berghmans door ons hoofd. Gaston aka Joske vertelt Leo Martin aan de telefoon dat zijn vader niet thuis is.

-Waar is hij naartoe ?

-Gaan biljarten.

-En wanneer komt hij naar huis ?

-Als hij zat is.

-En hoelang duurt dat ?

-Soms wel drie dagen.

Vertaald naar tennis gaat dat als volgt. Hoelang duurt een tenniswedstrijd ? Tot er een winnaar is. En hoelang duurt dat ? Soms wel drie dagen.

DE MATCH DIE NIET WOU EINDIGEN

Op dinsdag 22 juni 2010, om 17.15 u., beginnen de Fransman Nicolas Mahut (toen ATP 149) en de Amerikaan John Isner (ATP 19) aan hun wedstrijd. Wimbledon, eerste ronde, court 18. Netjes verdeeld winnen ze elk twee sets. Omdat de schemering valt, moet de beslissende vijfde set tot de dag erop wachten. Maar dag 2 verloopt bizar. Bij de hoogst ongewone stand van 47-47 in die vijfde set valt het scorebord uit. De programmeurs van IBM hadden geen rekening gehouden met een score die zo hoog opliep. Het bord wordt in allerijl gerepareerd, na een korte onderbreking kunnen Mahut en Isner verder. Bij 59-59 zegt Mahut dat het invallende duister hem hindert, het spel wordt opnieuw stilgelegd. Op D-day is court 18 volgepakt van het volk, tv-ploegen van over de hele wereld troepen er samen. Iedereen wil getuige zijn van de afloop van deze historische match. Na één uur en vijf minuten spelen op die 24e juni (en 46 uur en 39 minuten na de start van de match) breekt Isner door de service van Mahut. Eindstand van de wedstrijd : 4-6, 6-3, 7-6, 6-7, 68-70. Alleen al de vijfde set (8 uur en 11 minuten) duurt langer dan gelijk welke andere wedstrijd. Globaal neemt de match 11 uur en 5 minuten (665 minuten) in beslag, en verplettert daarmee het vorige record van 6 uur en 33 minuten (op naam van de Fransen Fabrice Santoro en Arnaud Clément op Roland Garros 2004). In ‘de wedstrijd die niet wilde eindigen’ worden nog wel meer records opgetekend. Het aantal spelletjes : 183 (vorig record : 112, Pancho Gonzales versus Charlie Pasarell in 1969). Het aantal aces in een match (215, 112 voor Isner, 103 voor Mahut, daarvoor hield Ivo Karlovic sinds 2009 het record met 78 stuks). Het aantal gebruikte ballen : 138.

In een notendop, nog enkele records in het genre. De langste wedstrijd aller tijden bij de vrouwen ging tussen Vicki Nelson en Jean Hepner in 1984. 6 uur en 31 minuten. De dames vestigden toen nog een merkwaardiger record : het langste punt ooit, met een rally die 29 minuten en 643 slagen duurde. Voor de langste grandslamfinale ooit tekenden Novak Djokovic en Rafael Nadal in de Australian Open van 2012. Vijf uur en 53 minuten, en op het einde won Djokovic. Andy Murray won in 2010 de langste game ooit in de historie van het mannentennis tegen de Rus Igor Kunitsyn. Liefst 14 keer werd het deuce. Uiteindelijk duurde de opslagbeurt van de Rus 24 minuten en 30 seconden. Bij de vrouwen deden Noëlle van Lottum en Sandra Begijn nog straffer met een game van 51 minuten op een Nederlands indoorkampioenschap in 1984.

SPORTVRIEND OP VELE DOMEINEN

Het horlogemerk Longines vierde op de editie 2016 van Roland Garros de tiende verjaardag van zijn partnership met de Fédération Française de Tennis (FFT). Longines fungeert al tien jaar als de officiële timekeeper van het toernooi.

Het sportieve engagement van het merk gaat verder terug in de geschiedenis. Al in 1878 drukte Longines zijn passie voor paardensport uit met de realisatie van een chronograaf waarin een jockey te paard was gegraveerd. In 1912 gaf Longines – in Portugal – voor het eerst present op een jumping. Tegenwoordig is het merk in zowat alle disciplines van de paardensport aanwezig, als main partner van de FEI (Fédération Equestre Internationale) en officiële partner van de FIAH (Fédération Internationale des Autorités Hippiques).

In de wereld van de gymnastiek zit het merk sinds 1912. Toen introduceerde Longines het systeem van de elektromechanische chronometrage op het Fête Fédérale Suisse de Gymnastique. Sinds dertig jaar is het de officiële partner en timekeeper op de wedstrijden van de Fédération Internationale de Gymnastique. En in 1933 vatte Longines in Chamonix een langdurige samenwerking met het alpineskiën aan : het is de officiële timekeeper van de wedstrijden voor de wereld-beker en het wereldkampioenschap van de Fédération Internationale de Ski (FIS).

Voor zijn tiende verjaardag als timekeeper nodigt Longines Trends Style uit om een dag Roland Garros bij te wonen. En wie passeert daar de revue? John Isner ! De hoog (2,06 meter) opgeschoten Amerikaanse mepper geeft Andy Murray partij. De eerste set eindigt op een tiebreak, de score loopt op tot 11-9, het zal toch niet waar zijn, zeker ? Het is niet waar. Murray wint die eerste set, een plensbui onderbreekt de tweede – want het weer as such kan natuurlijk ook een wedstrijd drie dagen lang rekken – maar na de regenbreak maakt Murray er korte metten mee. 7-6, 6-4, 6-3 in 2 uur en 40 minuten.

DE TOEKOMSTIGE TIJD VAN TENNIS

Longines organiseerde de Future Tennis Aces voor de zevende keer. Ditmaal namen zestien meisjes van minder dan dertien jaar uit zestien landen (Australië, China, Zuid-Korea, Spanje, VS, Frankrijk, Hongkong, India, Italië, Japan, Mexico, Polen, Rusland, Zwitserland, Singapore en Taiwan) het tegen elkaar op. De meisjes werden geselecteerd door hun nationale tennisfederatie en ze werken hun driedaagse competitie af op een pop-uptenniscourt op het centrale plein van La Défense.

Als winnaar van de Future Tennis Aces ontving María Dolores López niet alleen een horloge maar ook, tot haar zestiende, een beurs van 2000 dollar per jaar om de aankoop van sportuitrusting te financieren. En ze mag in Parijs optreden in een demonstratiewedstrijd waarin Arantxa Sánchez speelt en ook Kim Clijsters, overigens vier maanden zwanger – over kam-pioenen van de toekomst gesproken.

‘Rendez-vous à Roland-Garros’ is een ander project op het vlak van jeugdtennis, waar Longines zijn schouders onder zet. Via diverse toernooien wordt talent in Azië en Latijns-Amerika gedetecteerd, op het einde van de rit krijgen twee spelers een wildcard voor het juniorestoernooi van Roland Garros uitgereikt. De laureaten van deze (tweede) editie : de Japanse Ayano Shimizu en de Braziliaan Rafael Wagner. Nog twee namen die het mogelijk verdienen om te worden toegevoegd aan de voorraad van toekomstige kampioenen.

DE OVERTREDING TEGEN DE TIJD

Horloges en tennis, ze zijn voor elkaar gemaakt. Uiteraard leveren de horlogeproducenten, als timekeeper, van oudsher de analoge en digitaleklokken op en rond het veld. Het verhaal gaat dat die klokken een rol hebben gespeeld in de totstandkoming van de vreemde puntentelling in het tennis. Want inderdaad, ’15-30-40, spel’: wie heeft dat in ‘s hemelsnaam uitgevonden ? Wel, lang geleden, toen het tennis nog in de kinderschoenen stond, zou men de score met een klok hebben bijgehouden. Na het eerste punt kwam de klok op 15 minuten te staan. Scoorde dezelfde speler nog eens, dan ging het naar minuut 30. Daarna kwam minuut 45 en bij 60 was het spel gewonnen. Om te vermijden dat iemand met slechts één punt verschil een game zou kunnen winnen, werd na verloop van tijd deuce geïntroduceerd. Bij deuce kwam de klok op 40 minuten te staan. Bij ‘voordeel’ ging het naar 50. Maakte dezelfde speler nog een punt, dan ging het naar 60 en won hij de game. Scoorde de ander, dan keerde men terug naar 40 (deuce).

Terwijl een tenniswedstrijd bijna oneindig lang kan uitlopen -“soms wel drie dagen” – bestaat er toch een heel strak tijds-reglement. Zo is er, bijvoorbeeld, de 20 seconderegel : in grand slams moet de serveerder maximaal 20 seconden na het vorige punt de bal opslaan. Op andere toernooien is dat 25 seconden. Gebeurt dat niet in de vereiste tijdspanne, dan bezondigt de speler zich aan time violation, een overtreding tegen de tijd.

Over die 20 seconde- en 25 seconderegel is veel te doen. Waarom ? Omdat hij voortdurend overtreden wordt. Het inconsistente reglement maakt dat sommigen er heel vrijelijk mee omspringen. Vooral Rafael Nadal is er een kampioen in (hij trekt voor zijn service soms meer dan 40 seconden uit), maar niet alleen hij. Het eindeloze short picking en/of ball bouncing kan vreselijk op de zenuwen werken, om nog maar te zwijgen over het veelvuldige, laten we maar zeggen neurotische gebruik van handdoeken, om tussen de punten door het zweet te deppen, leidt tot relatief veel tijdverlies. En tot irritatie.

Er werd zelfs aan het reglement gemorreld. Begin 2013 maande de tennisassociatie ATP de umpires aan om spelers die tijd rekken een strafpunt toe te kennen. Maar in de praktijk blijven de scheidsrechters zich veeleer laks opstellen. Omdat tennis almaar meer fysiek wordt, zijn de umpires geneigd de sporters wat respijt te gunnen, zeker na lange rally’s. Iemand als Roger Federer ziet het met lede ogen aan. “Ik begrijp wel dat je je als speler moet focussen voor het serveren, maar dat kan je ook in tien seconden.” De Zwitser suggereerde om een ‘shot-clock’ te installeren, zoals bij het basketbal, met een buzzer die afgaat wanneer de 20 seconden overschreden worden.

Voorts zijn er de 90 seconderegel (de maximale tijd om, zonder rust, van kant te wisselen) en de 120 seconderegel (de pauze na elk oneven spel en tussen twee sets). Aan de respectieve 90 en 120 seconden mag in uitzonderlijke gevallen extra tijd toe- gevoegd worden, wanneer een kledingstuk, schoen of ander noodzakelijk materiaal (racket uitgezonderd) stuk is gegaan en vervangen dient te worden. Die bonus mag zeker niet toegekend worden om iemand conditioneel te laten recupereren. Als een speler écht een fysiek probleem heeft, kan hij wel voor verzorging om een medische time-out van drie minuten vragen.

TENNISSEN TOT HALFVIER ‘S NACHTS

De oervorm van tennis werd al in de 11e eeuw gespeeld, toen nog met een met haar gevulde bal, die met de hand werd geslagen. Een zwaar en niet ongevaarlijk projectiel overigens, bij het opslaan van de bal werd de tegenstander dan ook door middel van een luide schreeuw gewaarschuwd.

Maar zoals we het nu kennen, bestaat tennis al ongeveer 140 jaar. Het spel draait nog altijd om zes gewonnen games om een set te winnen en twee gewonnen sets bij de vrouwen en drie bij de mannen om een wedstrijd te winnen. Veel is er intussen aan de spelregels niet veranderd. (De introductie van de hawk-eye in 2005 was wel baanbrekend, gelukkig kwam die wijziging te laat om de woede-uitbarstingen van John McEnroe in de kiem te smoren.) Innovatief was de tiebreak, een uitvinding van James Van Alen in 1965 en voor het eerst toegepast op Wimbledon in 1971 (toen werd er tot een tie-break overgegaan als de score tot 8-8 was opgelopen). De maatregel was bedoeld om de duur van tenniswedstrijden in te korten. Maar in op de US Open na alle belangrijke competities – Wimbledon, de Australian Open, Roland Garros, de Fed Cup, de Davis Cup en de Olympische Spelen – is de tiebreak in de beslissende set niet van toepassing en gaat men verder tot er een verschil van twee games is.

Is de tennissport gediend van wedstrijden die – in de beleving van de toeschouwers – een eeuwigheid duren ? Wie zit er nog te wachten op partijen om drie gewonnen sets die vijf tot zes uur kunnen duren ? De marathonmatch van Nicolas Mahut en John Isner blijft tot de verbeelding spreken, al gingen er toen ook stemmen op om het reglement te veranderen – zelfs John McEnroe opperde dat. Soms staan de spelers tot voorbij middernacht op de baan. In Rio de Janeiro beëindigden Nadal en Cuevas ooit een partij om halfvier ‘s nachts – welke mens, laat staan toeschouwer, heeft daar nog wat aan ?

Je hebt natuurlijk de diehards, die zweren bij de traditie. Roger Federer voert met voorsprong die ranking aan. Zelfs de hawk-eye, het elektronische oog, lag voor de Zwitser eigenlijk al een brug te ver. En zeven keer op rij een partij om drie gewonnen sets winnen is voor hem de ultieme uitdaging op een grand-slamtoernooi.

Maar velen, ook bij de Internationale Tennis Federatie (ITF), vinden : het tennis moet korter, dynamischer, sneller, moderner, minder vervelend voor de toeschouwer en de tv-kijker. Hoe ziet tennis in de toekomst, pakweg 2020-25, eruit ? Wij voorspellen. Sets tot 4 games en op 4-4 een tiebreak. De netservice en de tweede opslag worden afgeschaft. De tennisser moet binnen de 8 seconden serveren (zoals in het volleybal). De vijfde set is altijd een tiebreak tot tien punten. In hooguit twee uur zijn we klaar met een wedstrijd. Het record van Isner en Mahut is voor de eeuwigheid.

www.longines.com

TEKST BEN HERREMANS & PETER VAN DYCK