De geschiedenis van Veuve Clicquot

“Er is maar één kwaliteit: de beste.” Dat is het devies van het champagnehuis Veuve Clicquot. Al sinds 1772 overigens. Of liever, sinds ongeveer 1805, toen Nicole Ponsardin – zeg maar Veuve Clicquot, een dame die letterlijk naam maakte – het bedrijf overnam.

Bericht in La Gazette de France. Van 3 januari 1772. We herhalen, want u hebt er misschien over gelezen: 1772. Mogen wij, om de authenticiteit ervan te onderstrepen, dat meer dan 243 jaar oude krantenbericht in het Frans citeren?

“Sieur Clicquot-Muiron, propriétaire de vignes en lieux-dits champenois de haute renommée, fonde négoce de vins à l’enseigne Clicquot. Il se propose de franchir les frontières du royaume pour porter au goût étranger la finesse des vins de Champagne.” Einde bericht.

De ‘Sieur’ hierboven is Philippe Clicquot, zoon van een familie van textielhandelaars die ook wijngaarden bezitten en in 1772 een ‘handel in wijnen onder de naam Clicquot’ beginnen met exportambities. De eerste buitenlandse expeditie van Clicquot-champagne heeft Venetië als bestemming. Algauw pioniert het huis in rosé champagne: in 1775 vertrekt de eerste mand met champagne van dat type naar Lausanne.

Geschiedschrijving gebeurt met terugwerkende kracht. Dat laat al eens relatief grote sprongen voorwaarts toe. In 1798 introduceert Philippe Clicquot zijn zoon François in het bedrijf. Zijn net gehuwde zoon om precies te zijn – getrouwd met Barbe Nicole Ponsardin. Onthou die naam.

Niet dat deze Nicole Ponsardin meteen een hoofdrol opeist. Haar man François neemt in 1801 Louis Bohne in dienst om het merk Clicquot in het buitenland te promoten – een marketeer avant la lettre, quoi. Deze Bohne kwijt zich voorbeeldig van zijn taak. Van het slag onvermoeibare reiziger kennelijk: hij laat sporen (en voorraden champagne) na in Engeland, de Verenigde Nederlanden (lees: Louis was hier!), Duitsland, Oostenrijk, Hongarije en Italië. En in 1804 zet hij voor het eerst koers naar Rusland. Waar hij een bloeiende business uit de grond stampt.

WEDUWE MET VERNIEUWINGSDRANG

En dan, in 1808, op jonge leeftijd, overlijdt François Clicquot toch wel, zeker! Hij laat een jonge (27) weduwe achter en een dochtertje, Clémentine. En een excellent zakencijfer. Want Louis Bohne boert goed. In datzelfde jaar 1808 slijt het huis Clicquot 110.000 flessen champagne, waarvan er 25.000 in Rusland worden ontkurkt. Als gevolg van Napoleontische Oorlogen en, daarbij aansluitend, de onveiligheid langs de wegen, zullen de verkoopcijfers de volgende zes jaar wel wat zakken, maar zodra er op het Oude Continent weer vrede heerst, herneemt Clicquot zijn buitenlandse champagne-expedities.

De geschiedenis van Veuve Clicquot

Op dat ogenblik heeft de weduwe Clicquot de zaken al goed in handen – ze is wel zo verstandig om Bohne als adviseur aan zich te binden. Maar Clicquot Ponsardin ontpopt zich als een ambitieuze (haar motto: ‘Une seule qualité, la toute première.’) en visionaire zakenvrouw die al vlug wordt geroemd als ‘La Grande Dame de la Champagne’. Al in 1810 demonstreert ze haar gevoel voor vernieuwing met de productie van de eerste millésime van de Champagnestreek, een champagne op basis van de oogsten van één enkel topjaar.

In 1816 volgt een tweede innovatie, die door alle andere champagnehuizen wordt geadopteerd en ook vandaag nog in zwang is: de table de remuage, een houten rek waarin de flessen champagne ondersteboven worden geplaatst en dan voorzichtig geschud en gedraaid worden. Die remuage zorgt ervoor dat de sedimenten van de wijn zich verzamelen in de flessenhals en makkelijk verwijderd kunnen worden. Het resultaat: kristalheldere, transparante champagnes.

Twee jaar later verrast de weduwe met een derde première: ze gebruikt de rode wijnen van haar Bouzy-wijngaarden om de allereerste rosé blend in de Champagne te produceren.

In 1814 omzeilt de weduwe Clicquot de blokkade van Napoleon en bevoorraadt het hof in Sint-Petersburg.

De zin voor innovatie van Madame Clicquot beperkt zich overigens niet tot het wijnmaken zelf. Dankzij haar inzicht in de wereld van de luxe begrijpt ze dat internationalisering een goede zaak dient. In 1814 slaagt ze erin om de Napoleon-blokkade in Sint-Petersburg te omzeilen en als eerste het Russische hof te bevoorraden. De Russische aristocratie loopt storm voor haar champagnes en dat internationale enthou-siasme is sindsdien nooit opgedroogd.

KLIKOFSKOÉ IN HET RUSSISCH

Mensen zijn sterfelijk, dat was in de 19e eeuw niet anders dan nu. In 1821 geeft Louis Bohne de geest – enter Edouard Werlé, dan nog in de hoedanigheid van leerling (vanaf als 1831 als nieuwe associé van de weduwe). En in 1866 komt Madame Clicquot aan haar einde, op de in die tijd gezegende leeftijd van 89 jaar – zou ze veel van haar eigen champagne hebben gedronken? Edouard Werlé volgt haar op, maar behoudt de merknaam, die men nu nog kent: Veuve Clicquot Ponsardin.

Het gele etiket wordt in 1877 officieel gede- nnn nnn poneerd. Men kan de betekenis en het belang van de weduwe Clicquot bezwaarlijk overschatten. De historicus Prosper Mérimée (die van de opera Carmen) schrijft in 1887 over haar: “Madame Clicquot is de koningin van Reims, ze geeft heel Rusland te drinken. Daar noemt men haar wijn ‘Klikofskoé’ en ze drinken er geen andere.” Van Russische auteurs als Poesjkin, Gogol en Tsjechov is bekend dat ze Veuve Clicquot op handen dragen – zo al niet de dame, dan beslist de drank.

De geschiedenis van Veuve Clicquot
© N/A

Maar ook haar opvolgers blijken niet zonder verdienste. Alfred Werlé zorgt voor een aanzienlijke uitbreiding van de wijngaarden. Bertrand de Mun op zijn beurt experimenteert vanaf 1907 met nieuwe technieken en tekent voor een forse verhoging van de productie- en bewaarcapaciteiten in de stad Reims. In 1986 – akkoord, van 1886 naar 1986, die eeuw hebben we in een drafje overbrugd – sluit het merk zich aan bij de beursgenoteerde Louis Vuitton-groep, het latere Moët Hennessy Louis Vuitton (LVMH), dat ook vandaag nog eigenaar is. Innovaties zoals de isothermische Clicquot Ice Jacket (2004) tonen aan dat de vernieuwende spirit van Madame Clicquot nog altijd springlevend is.

KRIJTKELDERS EN LUXEHOTEL

Anno 2015 biedt het huis meerdere cham-pagnes aan. De bekendste is de Brut Carte Jaune (Yellow Label), de ‘standaardwijn’ die meesterlijk de assemblagekunsten van Veuve Clicquot illustreert. De dominante pinot noir creëert de typische, stevige structuur, de lichte toets meunier verleent de drank zijn volle, ronde karakter en de chardonnaydruif zorgt voor elegantie en finesse. De champagne wordt gemaakt met de oogsten van vijftig tot zestig verschillende cru’s. Bij de vinificatie gebruikt Veuve Clicquot ook een grote proportie reservewijnen (25 tot 35 %, soms zelfs 40 %) uit verschillende oogstjaren, meestal vijf tot zes, zodat de continuïteit van de huisstijl gegarandeerd blijft.

De in 2006 gelanceerde Veuve Clicquot Rosé is de roze tegenhanger van de Brut Carte Jaune. Het is een sensuele, vrouwelijke en delicate champagne op basis van dezelfde verhoudingen: 50 tot 55 % pinot noir, 15 tot 20 % meunier, 28 tot 33 % chardonnay. Daaraan wordt dan 12 % rode wijn toegevoegd, gemaakt op basis van speciaal hiervoor gecultiveerde en geselecteerde blauwe druiven.

Wie graag de essentie van het huis wil proeven kiest het best voor La Grande Dame, een millésime die in 1972 voor het eerst werd gelanceerd bij de tweehonderdste verjaardag van het merk.

Wie graag de essentie van het huis wil proeven, het echte meesterschap, kiest het best voor La Grande Dame, een millésime die in 1972 voor het eerst werd gelanceerd bij de tweehonderdste verjaardag van het merk. Sindsdien is deze legendarische champagne de tête de cuvée van Veuve Clicquot. La Grande Dame wordt gemaakt met de beste druiven van één jaar (2/3 pinot noir en 1/3 chardonnay), afkomstig uit de acht Grand Cru-gemeenten waar weduwe Clicquot zijzelf nog wijngaarden aankocht: Verzenay, Verzy, Ambonnay, Bouzy, Aÿ, Avize, Mesnil-sur-Oger en Oger.

De Vintage en Cave Privée sluiten het rijtje af. De Vintage is een selectie van diverse stille wijnen uit een bepaald topjaar, geselecteerd en geassembleerd door keldermeester Dominique Demarville. De Cave Privée ten slotte is een collectie ‘grands champagnes’ die vanwege hun markante kwaliteit en rijpingsproces decennialang werden bewaard in het hart van de krijtkelders van Veuve Clicquot in Reims. De flessen, verkrijgbaar in diverse formaten (standaard, magnum en jeroboam), stammen uit diverse gezegende jaren: 1990, 1989, 1982 en 1972 – zowel wit als rosé.

Krijtkelders? Wel zeker. De flessen van Veuve Clicquot worden bewaard in de krijtkelders van Reims, Les Crayères. Die bieden ideale bewaaromstandigheden: een uitstekende vochtigheidsgraad, bescherming tegen licht en vibraties en een constante temperatuur van 10-12°C. De kelders, onder de Place des Droits de l’Homme, deden in de middeleeuwen dienst als groeves: met de krijtstenen werden vele monumenten in de stad opgetrokken. De vooruitziende Bertrand de Mun kocht de grond op in 1907. De kelders, een 24 kilometer lang netwerk van tunnels, kunnen van de lente tot de herfst worden bezocht. Een genoegen dat ook de gasten van het Hôtel du Marc te beurt valt. Madame Clicquot en Edouard Werlé lieten het bouwen in 1840. De leden van hun hoger kader logeerden er, en in het hotel werden de belangrijke relaties en klanten van het huis ontvangen. Als de geest van de weduwe nog ergens rondwaart, dan waarschijnlijk daar.

Tekst: Guy Bourgeois en Ben Herremans

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content