Het absoluut enige voordeel van lange tijd in de ochtendfile bestaat erin dat je via het Radio Eén programma De Ochtend een brede waaier aan grote en kleine nieuwtjes kan meenemen. Zo werd in genoemd programma vanochtend gemeld dat er verhoudingsgewijs méér ongevallen gebeuren met auto’s met winterbanden dan met auto’s die gewoon op zomerbanden doorheen het verrukkelijke winterlandschap tuffen.
Op het eerste zicht lijkt dat een erg verwonderlijke vaststelling daar winterbanden op besneeuwde en gladde wegen veel meer grip bieden dan hun zomerse collega’s. Wanneer benaderd vanuit gedegen economische analyse wekt de gedane vaststelling echter heel wat minder verwondering. Wijzigen de omstandigheden, dan past de mensen zijn gedrag aan, zo luidt één van de fundamentele boodschappen van de economische wetenschap.
Concreet vertaald naar het rijden met winterbanden zal het verhoogd gevoel van veiligheid als gevolg van die winterbanden de mens over het algemeen er toe aanzetten om toch wat voorzichtigheid in het rijgedrag te laten varen. Met die winterbanen zijn we toch safe, niet? Ja, tot op zekere hoogte, zoals de berichtgeving in De Ochtend duidelijk in de verf zette.
Een soortgelijke vaststelling werd gedaan indertijd met de invoering van het verplicht dragen van de autogordel. Ook deze veiligheid verhogende ingreep zorgde voor een wijziging in de menselijke houding onder de vorm van risicovoller rijgedrag.
Deze vaststellingen doen niets af aan het waardevolle van winterbanden en autogordels. We willen er enkel maar op wijzen dat het menselijk wezen zich in zijn/haar gedragingen steeds aanpast aan de prikkels die de omgeving uitzendt. Hierdoor is het invoering van maatschappelijk optimale regulering vaak zulk een heikele bedoening.
Economen hebben reeds lang geleden dat opvallend kenmerk van het menselijk gedrag gevat met het begrip moral hazard. Als mensen zich tegen risico’s ingedekt weten dan zal hun gedrag zich ten aanzien van die risico’s wijzigen. Is men bijvoorbeeld zwaar verzekerd tegen inbraak, dan bestaat de neiging om iets onzorgvuldiger met het afsluiten van de woning om te springen.
De voorbeelden van moral hazard liggen overal doorheen het economisch systeem voor het rapen. Financiële instellingen die zich gedekt weten door de overheid zullen grotere risico’s in hun wederbeleggingen aangaan.
Werklozen die eindeloos van vergoedingen kunnen genieten, zullen minder doortastend op zoek gaan naar een nieuwe baan. Lakse fiscale controles zullen belastingsontduiking in de hand werken. Moral hazard kan dus niet enkel het strikt persoonlijke welzijn aantasten (winterbanden …) maar ook verregaande breed maatschappelijke gevolgen hebben.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier