Weinig mensen hebben de naoorlogse Vlaamse economische wereld vorm gegeven als de vorige week overleden ex-VEV-topman René De Feyter. Een terugblik.
De Vlaamse culturele en politieke ontvoogding begon in de tweede helft van de negentiende eeuw. De economische volgde pas in jaren zestig van de vorige eeuw. René De Feyter, bijna vijftien jaar lang topman van het Vlaams Economisch Verbond (VEV-nu Voka) en een van de oprichters van de zakenkrant De Tijd, speelde daar een cruciale rol in.
De doctor in de rechten leek nochtans niet voorbestemd om de man te worden die het Vlaamse bedrijfsleven op de kaart zou zetten. In 1956 vertrok hij naar Belgisch Congo om er koloniaal ambtenaar te worden in Stanleystad. “Hij maakte er kennis met het sociologische verschil tussen Vlamingen en Franstaligen. Dat heeft van hem een flamingant gemaakt”, zegt oud-Trends-directeur Frans Crols. Bij zijn terugkeer ging De Feyter werken bij het Studiecentrum voor de Expansie van de Antwerpse Haven. Het bedrijfsleven in Vlaanderen was toen nog grotendeels Franstalig.
De Feyter zei in 1994 daarover in Trends: “Raden van bestuur, directievergaderingen, congressen: het Nederlands was taboe. Ik herinner me de pleidooien voor de vernederlandsing op het VEV-congres van 1966. Dat was toen een strijdrede. Jongeren beseffen niet welke weg Vlaamse ondernemers in korte tijd hebben afgelegd.”
In die tijd bestond er ook geen degelijke economische informatie in het Nederlands. Wie geïnteresseerd was in de beurs, kocht L’Echo de la Bourse. In de periode 1966-’67 vroeg toenmalig VEV-voorzitter Frans Wildiers aan De Feyter om mee te werken aan de ontwikkeling van een Nederlandstalige economische krant. Dat leidde tot de oprichting van het Uitgeversbedrijf Tijd, dat vanaf januari 1968 De Financieel-Economische Tijd publiceerde. De Feyter was er drie jaar lang algemeen directeur, tot hij in 1971 de dagelijkse leiding van het VEV overnam. Onder zijn leiding groeide de organisatie uit tot dé spreekbuis van het Vlaamse ondernemersleven en werd het VEV een representatieve sociale partner in de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV).
Stille separatist De Feyter en het VEV wogen aan het einde van de jaren zventig op de gewestvorming, en de werkgeversorganisatie pleitte zeer snel voor verregaande fiscale autonomie. Een nog altijd actuele eis. De Feyter vormde in de jaren tachtig ook een tweespan met de Vlaamse regering van Gaston Geens (CVP) die de bezieler was van de DIRV-actie (Derde Industriële Revolutie in Vlaanderen) en de technologiebeurs Flanders Technology. Er was de kruisbestuiving van tussen VEV en de Vlaamse kabinetten. Crols: “Mensen van het VEV, zoals Kris Rogiers, begonnen de kabinetten van de Vlaamse regering te bevolken, en vice versa. De banden tussen De Feyter en Gaston Geens en later Luc Vandenbrande vormden een soort van mystiek huwelijk.” De Feyter heeft altijd Vandenbrandes stelling onderschreven dat een staatshervorming nooit ten einde was. Hij was net als de Vlaamse minister-president een voorstander van een regionalisering van belangrijke economische bevoegdheden zoals buitenlandse handel. Een pleidooi dat ook in Vlaamse ondernemerskringen niet vanzelfsprekend was, maar De Feyter vond dat de Vlaamse kmo’s in de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel te weinig aan bod kwamen.
Tijdens zijn directeurschap van het VEV heeft René De Feyter zich nooit openlijk uitgesproken voor een splitsing van het land. “Na een lezing in Antwerpen zei De Feyter mij dat een scheiding eigenlijk de enige oplossing was”, herinnert Frans Crols zich, “Maar hij voegde er direct aan toe: ‘ik kan dat vanuit mijn huidige positie niet openlijk zeggen’.”
Dat veranderde een aantal jaren later, toen hij niet langer VEV-directeur was. In 2000 zei hij publiekelijk: “Ik ben voor een onafhankelijke staat Vlaanderen”. Ook in een van zijn geestelijke thuishavens, de Orde van den Prince, verdedigde hij die stelling. Ondertussen had De Feyter de Denkgroep De Warande opgericht die in 2005 naar buiten zou komen met een document dat voor een onafhankelijk Vlaanderen pleit. Crols: “De denkgroep was een uitvlucht voor De Feyter, nadat hij in 1993 opzijgeschoven was aan de top van het VEV. Hij moest er plaats ruimen voor Mieke Offeciers, die na een korte passage als minister van Begroting terugkeerde. Dat heeft hem zwaar geraakt.” De Feyter kreeg het voorzitterschap van De Tijd als troostprijs. Zijn contacten met het VEV verminderden met de jaren, ook na het relatief vroege overlijden van zijn echtgenote. De Feyter was iemand die in de cultuur en vooral in de muziek wegvluchtte. Dat was al zo van in zijn jeugd. Hij dirigeerde het gemengd koor van Hemiksem, was toondichter en schreef libretto’s.
AM
