Verdeelder dan ooit

Toen premier Charles Michel kwam speechen in het Europees Parlement, kon het Britse eurosceptische parlementslid Nigel Farage het niet nalaten uit te halen naar België, dat volgens hem “geen natie was, waardoor de Belgen zich dan maar Europeanen voelen”. Michel antwoordde dat hij niets te leren had van Farage die als promotor van de brexit zijn land met een pak problemen heeft achtergelaten. De problemen stapelen zich op. De inflatie ligt met 2,5 procent iets te hoog, de groei slabakt en vooral: de Britse samenleving is verdeelder dan ooit.

Dat is de conclusie van Mathijs Schiffers, correspondent van Het Financieele Dagblad, in zijn boek Brexitland. Het brexitreferendum heeft het Verenigd Koninkrijk in een existentiële crisis gestort. Noord staat tegenover zuid, jong tegenover oud, arm tegenover rijk.

Schiffers probeert een antwoord te geven op vragen als: Hoe kan het dat de gevestigde orde zo op het verkeerde been werd gezet? Is de afstand tussen politici en het volk te groot geworden? Is de brexit de wraak van de achterblijvers? Hij sprak met Britten voor en na het referendum, en maakte een studie van ‘s lands excentrieke politici. Zij zijn de oorzaak van het brexitdebacle. In eerste instantie ex-premier David Cameron die dacht het referendum niet te kunnen verliezen en het gebruikte in een politieke afrekening met Boris Johnson. Of Tony Blair die door zijn centrumpolitiek de radicale linkerzijde van Labour vervreemde en de opkomst van de bijna-communist Jeremy Corbyn mogelijk maakte. En Corbyn die weigerde campagne te voeren tegen de brexit.

De grootste kritiek is voor Margaret Thatcher ( foto) die volgen Schiffers in de jaren tachtig de zaadjes plantte voor de brexit. Maar dat is kort door de bocht. Thatcher zag de Europese Unie als een vrijhandelszone, maar heeft nooit openlijk de terugtrekking van de Britten bepleit. Schiffers maakt een wat gemakzuchtige analyse van de Thatcher-jaren die aan de basis zouden liggen van de verdeelde samenleving. Zijn kritiek op de National Health Service, de slecht functionerende door de staat betaalde gezondheidsdienst is terecht, maar het is een relict van de pre-Thatcher-jaren. Hij vergeet ook te vermelden dat er dankzij The Iron Lady eindelijk een Britse middenklasse kon ontstaan.