Troebel bier

Jammer. Dat gevoel bekruipt je naarmate je het boek Bier voor Afrika van Olivier van Beemen leest. In 2015 schreef hij al eens een boek over de activiteiten van de brouwer Heineken in Afrika. Daar kwam het nummer twee op het continent (na AB InBev) al niet fraai uit. Die lijn trekt de auteur door. Van Beemen trok naar Afrikaanse landen waarin de Nederlandse brouwer actief is, bijvoorbeeld naar Nigeria, waar de brouwer bijna de helft van zijn Afrikaanse omzet haalt. Dat hoofdstuk prikkelt. Er liep een onderzoek naar corruptie tegen de Nederlandse landendirecteur en zijn echtgenote.

Maar hoe verder het boek vordert, hoe meer Olivier Van Beemen afglijdt in een belerend toontje. “Het heeft er alle schijn van dat Heineken, als pionier in veel Afrikaanse landen, zich niet aanpaste aan een cultuur van fraude, corruptie en eigenbelang, maar actief bijdroeg aan de totstandkoming ervan.” De auteur laat de lezer te weinig ruimte. Die zal zelf wel zijn conclusies trekken uit het materiaal dat hem wordt aangereikt. De vraag rijst overigens of dat materiaal altijd even nauwkeurig is. Heineken ontkent vaak de beweringen, maar die reacties heeft de auteur merkwaardig genoeg achteraan tussen de noten geplaatst.

Jammer dus. Want het boek beschrijft wel degelijk interessante, schokkende passages. Zoals die over Rwanda. In 1994 dronken de massamoordenaars zich moed in met Primus, de pils van de lokale Heineken-brouwerij. De Nederlandse brouwer benadrukt – alweer achteraan in een noot – dat het de onderneming tijdens de slachting niet controleerde, wat de auteur in twijfel trekt.

Deze en andere straffe bevindingen raken helaas bedolven onder het opgeheven vingertje van de auteur. Olivier Van Beemen verslikt zich tevens soms in tegenstrijd. “Waarschijnlijk zijn de meeste managers bij Heineken fatsoenlijke mensen die het beste voor hebben met de mens en zijn omgeving. De tientallen werknemers die ik heb gesproken, zowel in Europa als in Afrika, maakten vrijwel zonder uitzondering een sympathieke indruk. Ze denken vaak oprecht dat hun werk voor Heineken een bijdrage levert aan de strijd tegen armoede.”