Arco versus Fortis: naar de rechtbank stappen is een optie voor de Arco-gedupeerden

De Arco-spaarders rekenen maar beter niet meer op een tegemoetkoming van de overheid. Misschien kunnen zij dezelfde juridische weg bewandelen die de Fortis-beleggers al veel eerder insloegen?

Het ene aandeel is het andere niet. Een coöperatief aandeel van Arcopar, Arcofin of Arcoplus is niet hetzelfde als een beursgenoteerd aandeel van Dexia of van Fortis (nu diens rechtsopvolger Ageas). De Arco-coöperanten konden enkel in de eerste helft van het boekjaar uitstappen. Ze konden nooit meer dan 10 procent van het kapitaal per keer opvragen. Bij beursgenoteerde aandelen kunnen beleggers zoveel in- en uitstappen als ze willen. De aandeelhouders van Dexia en Fortis deelden volledig mee in de winst, én in het verlies. Bij erkende coöperatieve vennootschappen, zoals Arcopar en co, is het jaarlijkse rendement beperkt tot 6 procent.

De coöperatieve Arco-aandelen werden vooral in de jaren 90 verkocht als veilige spaarproducten, maar omdat een te groot deel van de middelen werd geïnvesteerd in één beursgenoteerde bank-verzekeraar, waren het allesbehalve risicoloze beleggingen. Bovendien nam Arco, de holding van de christelijke arbeidersbeweging ACW, in de jaren voor de val van Dexia zelf ook behoorlijk veel risico. In september 2008 kocht Arco nog eens voor 350 miljoen euro aandelen van Dexia bij, met geld dat de holding had geleend bij Dexia.

De holding was een van de grote aandeelhouders van Dexia waaraan de Belgische regering vroeg om de noodlijdende bank te stutten. Arco nam dat risico te midden van een financiële storm. In ruil kreeg Arco van de regering-Leterme de belofte dat er een staatswaarborg zou komen voor het geld van de Arco-coöperanten, naar het voorbeeld van de staatswaarborg voor de spaarrekeningen en de tak21-levensverzekeringen. Het lijkt nu zo goed als zeker dat die beloofde staatswaarborg er niet zal komen. Omdat zo’n regeling in strijd is met de Belgische en de Europese grondwet, heeft de Raad van State ze vernietigd.

Snel uit de startblokken

De aandeelhouders van Fortis wisten destijds meteen waar zij aan toe waren. Wilden ze een deel van hun geleden schade verhalen op het management van Fortis of op diens rechtsopvolger, dan moesten zij zelf juridische stappen ondernemen. Ze schoten snel uit de startblokken, en startten verschillende burgerrechtelijke en strafrechtelijke procedures op.

Uiteindelijk besloot Ageas, na een veroordeling in Nederland, om met een schikking van eerst 1,2 miljard euro en later 1,3 miljard euro over de brug te komen. Vorige week vrijdag besliste de rechter in Amsterdam om de schikking bindend te verklaren.

Fortis-gedupeerden krijgen zo binnen afzienbare tijd geld op hun rekening . Wie zich voor eind dit jaar registreert, kan een voorschot van 70 procent op zijn compensatie krijgen. De afrekening volgt dan wellicht eind 2019. Alle details over de schikking staan op de site forsettlement.com.

Vertraging

De regering-Michel hield lang vol dat ze een andere oplossing zou uitwerken voor de Arco-gedupeerden, waarmee die 40 procent van hun inleg zouden terugkrijgen. N-VA-voorzitter Bart De Wever en Open Vld-voorzitter Gwendolyn Rutten lieten onlangs tijdens een tv-debat echter verstaan dat hun handen gebonden zijn. Ze willen wel meewerken aan een oplossing, maar er is volgens de partijvoorzitters geen oplossing te bedenken die de juridische toets kan doorstaan. Een wantrouwige geest zou de regeringspartijen ervan kunnen verdenken dat ze vertragingsmanoeuvres uitvoeren, om de kans op verjaring of vergetelheid te vergroten.

Volgens Geert Lenssens van het advocatenkantoor SQ Law, die de actiegroepen Arcoparia’s en Geld Terug Van Arco begeleidt, staat de fout van de overheid zo goed als vast. Hij stelt dat de overheid had kunnen of moeten weten dat de staatswaarborg nooit juridisch stand zou houden. Volgens Erik Bomans, managing partner bij Deminor, is het mogelijk, maar niet voor de hand liggend, om de overheid juridische fouten aan te wrijven. Deminor verdedigt de belangen van 2600 Arco-gedupeerden. Bomans: “Bovendien gelden korte verjaringstermijnen voor vorderingen tegen de staat.”

Verjaring

Als de Belgische overheid een fout maakte, dan was het in 2008, volgens Bomans, toen ze Arco en andere grote aandeelhouders van Dexia onder druk zette om Dexia van vers kapitaal te voorzien, en in 2011 toen een ongeldige staatsgarantie werd toegekend. Het koninklijk besluit dat nodig was om de staatswaarborg voor Arco te activeren, werd pas in 2011 na de val van Dexia ondertekend. De mogelijkheid voor financiële coöperatieven om een waarborg aan te vragen, werd wel al eerder in de wet geschreven.

“De verjaringstermijn voor de burgerlijke aansprakelijkheid is twintig jaar”, stipt Bomans aan. De rekensom is snel gemaakt. Enkel wie verkeerd geïnformeerd werd bij de aankoop van aandelen die dateren van de zomer van 1998, of later, kan eventueel nog stappen ondernemen. “Het grootste deel van de coöperatieve aandelen werd verkocht voor 1998”, zegt Bomans. Bacob had geld nodig voor de overname van Paribas Bank België, om mee te kunnen doen aan de consolidatiegolf in de bankensector. De bank hanteerde een vrij agressieve commerciële strategie om die coöperatieve aandelen te plaatsen bij de klanten. Deminor en Lenssens verzamelden brochures en folders die hameren op het veilige, stabiele en zelfs gegarandeerde karakter van de coöperatieve aandelen.

Gedupeerden kunnen vandaag niet meer toetreden tot de hangende procedure ingeleid door Deminor. Om geen verdere vertraging te veroorzaken in deze procedure, heeft de belangengroep de inschrijvingen afgesloten en aan de rechtbank een pleitdatum gevraagd. Bomans: “We waren enigszins teleurgesteld dat we pas in 2021 de zaak mogen bepleiten voor de rechtbank.” Gedupeerden kunnen zich wel nog registreren. Er is een waterkans dat Deminor nog een nieuwe burgerlijke procedure start voor de laatkomers.

Niet te lang meer wachten

Lenssens en zijn advocatenkantoor SQ Law zien de zaak enigszins anders dan Deminor. “De wet laat de verjaring pas starten zodra het bestaan van de schade vaststaat. Daarom hebben de verenigingen gewacht op de definitieve uitspraken over de staatswaarborg”, legt hij uit. Lenssens heeft voor Arcoparia’s en Geld Terug Van Arco een burgerlijke procedure in gang gezet, maar hij heeft nog geen kalender aan de rechtbank gevraagd. De actiegroepen vragen zoveel mogelijk coöperanten schriftelijk deel te nemen in de burgerlijke procedure die zij hebben ingespannen. Lenssens: “De actiegroepen hebben een soort handleiding gepubliceerd op hun Facebook-pagina en ongeveer 4300 coöperanten hebben aan die oproep voldaan. Als er nog coöperanten willen deelnemen, raad ik ze aan niet te lang meer te wachten. Verjaring is heel ingewikkeld, maar die dreigt wel te spelen als we nog lang wachten. We vragen in het najaar aan de rechtbank om een kalender op te stellen en dan kunnen er geen nieuwe coöperanten meer bijkomen.”

Lenssens voegt eraan toe dat schriftelijk tussenbeide komen volgens de wet gratis is, maar er komen wel wat formaliteiten aan te pas. Hij heeft goede hoop dat er binnen de twee jaar na de start van het burgerlijke proces een uitspraak over de schadevergoeding kan zijn. “We gaan voor de volledige inleg plus intresten. De vennoten hebben twee kansen. Ze kunnen verhaal halen bij Belfius, of bij de Belgische overheid”, zegt Lenssens.

Een geste

Niets belet Belfius sneller een commerciële geste te doen voor de coöperanten, die vaak nog klant zijn bij de bank. Europa zal daar geen problemen over maken. Voor de coöperanten is het jammer dat de beursgang van Belfius op de lange baan is geschoven, want die had een breekijzer kunnen zijn om tot een oplossing te komen. Beleggers houden niet van onzekerheid. De erfenis van Bacob en Dexia die Belfius meesleept en de mogelijke claims die daaruit kunnen voortvloeien, zorgen voor onzekerheid. Als die erfenis er niet meer is, kan de Belgische staat wellicht een hogere prijs vragen voor zijn Belfius-aandelen.