Libor-manipulatie bewijst rotte bedrijfscultuur bij banken

De pogingen om de Libor-interbankenrente te manipuleren tonen nog maar eens aan dat het volledig fout zit met de bedrijfscultuur in de grote, internationale financiële instellingen.

Dat de banken in het verleden te veel risico’s genomen hebben, wisten we al. Maar het schandaal met de Libor-interbankenrente bewijst dat oneerlijkheid en frauderen integraal deel uitmaken van het DNA van de wereld van traders, marktenzalen en zakenbanken. Wie jarenlang dagelijks de belangrijkste rente-index ter wereld vervalst, met een gemak en een vanzelfsprekendheid die andere mensen tegen de borst stuit, heeft een probleem. Er is in de financiële sector duidelijk sprake van normvervaging en banalisering van illegale praktijken.

‘Banksters’
Dat geven de ‘banksters’ – zoals de Angelsaksische pers de bankiers-gangsters gedoopt heeft – zelf grif toe. Een kwart van de topkaderleden in banken in New York en Londen zei vorige week in een enquête van het New Yorkse advocatenkantoor Labaton Sucharowdat frauderen onvermijdelijk is om te slagen in de bankwereld.

Die vaststellingen zijn zeer onrustbarend omdat eruit blijkt dat de wereld geen betere plek geworden is sinds de financiële crisis vijf jaar geleden losbarstte. Overheden hebben alle zeilen moeten bijzetten om de banksector recht te houden, en burgers halen de buikriem aan om de afbouw van schulden te verteren. Al die tijd bleven de banken in het centrum van de crisis, meer deel van het probleem dan van de oplossing.

En toch lijken ze hun les nog altijd niet geleerd te hebben. De Libor-manipulatie die de toezichthouders onderzoeken, strekt zich uit over de periode 2007-2011. Ze bleef dus aanhouden lang nadat de eerste bankreddingen en bail-outs plaatsvonden. We kunnen ons voorstellen dat regulatoren in een kramp schieten als ze vaststellen dat er de voorbije jaren nauwelijks iets veranderd is aan de bedrijfsvoering en -cultuur bij de grote, internationale financiehuizen.

Zelfregulering werkt niet
Enkele conclusies dringen zich op. Ten eerste: zelfregulering werkt niet in de financiële sector. Sta de banken dus niet toe dat ze hun zaakjes zelf regelen, dat levert alleen maar ellende op. Ten tweede: de bonussen en hoge lonen hebben een verkeerd type managers en werknemers naar de financiële industrie gelokt. Een bankier hoort in de eerste plaats integriteit hoog in het vaandel te voeren, niet hebzucht en eigenbelang. En in alle eerlijkheid: de toegevoegde waarde van banken is niet zo groot dat ze substantieel hogere verloningen dan in bijvoorbeeld de industrie verantwoordt. Ten derde: het toezicht faalt – nog altijd.

Het Libor-schandaal zal wellicht het debat over de splitsing van retail- en zakenbanken nieuw leven in- blazen. De Nationale Bank van België oordeelde dat dat in ons land niet meer nodig is omdat de zakenbankactiviteiten hier zo fors afgebouwd zijn dat ze geen risico meer vormen voor de particuliere klanten. Het zou niettemin goed zijn als de regulator de banken aanmaant hun structuren, producten en prijsvorming veel transparanter te maken.

Geen vertrouwen meer
Uit een recente studie bleek dat de Belgen nauwelijks nog vertrouwen hebben in financiële instellingen. Dat zal maar veranderen als de goede van de slechte, de risicoaverse van de risicozoekende, en de betrouwbare van de niet-betrouwbare banken gescheiden worden. De overheid en de toezichthouders zouden zich beter daarop concentreren dan op de ontwikkeling van een simulator waarmee spaarders rentetarieven kunnen vergelijken. Zoiets zal hen onvermijdelijk opnieuw in de richting van de Kaupthings en SNS Reaals van deze wereld sturen.