Het Griekse spook waart nog altijd rond

De Duitse minister van Financiën Wolfgang Schäuble en zijn Nederlandse collega Jan Kees De Jager maken zich geen begoochelingen, net zoals de veelal ietwat minder stemvaste Jean-Claude Juncker, voorzitter van de groep ministers van Financiën van de eurozone.

Griekenland, zo liet dit trio de voorbije dagen diverse malen horen, zal er allicht niet komen met het onlangs principieel goedgekeurde tweede reddingspakket ter waarde van 130 miljard euro. Na twee volgt drie en… Overigens, de conclusie dat dit veel meer reddingspakketten voor de Europese banken dan wel voor Griekenland zijn, is meer dan ooit erg terecht.

Schäuble, De Jager en Juncker hebben overschot van gelijk. Vooraleer het beter zal gaan met Griekenland (en ooit komt die dag heus wel) zal het onvermijdelijk eerst nog veel slechter gaan met de bakermat van ons democratisch bestel. Los van het feit dat er financieel-technisch nog losse draden opgepikt moeten worden in het tweede reddingspakket (Is dit nu een default? Wat met de CDS’en? Bestaan er vanaf nu twee of zelfs meer verschillende types van Grieks staatspapier? …) zijn er minstens drie redenen die het sterke vermoeden van een verdergaand Griekse drama onderbouwen.

Ten eerste zullen de besparingen en belastingverhogingen opgelegd door de troika (EU, IMF, ECB) de recessie in het land alleen maar verdiepen, zelfs al ze niet volledig worden uitgevoerd (wat zeer waarschijnlijk is). Een jaarkrimp van de economie dicht in de buurt van de 10 procent, ligt in het verschiet. Ook het IMF waarschuwt expliciet voor de vicieuze cirkel waarin de Griekse economie steeds meer terechtkomt. De interne sanering is absoluut noodzakelijk, maar het totaal gebrek aan internationale competitiviteit maakt het voor de economie onmogelijk om zuurstof te putten uit de internationale handel. Voor we drie keer met de ogen geknipperd hebben, is de Griekse schuld alweer exponentieel aan het stijgen.

Ten tweede zorgen de onvermijdelijke besparingen ervoor dat aan een wezenlijk euvel van het Griekse overheidsapparaat weinig gedaan kan worden. Griekenland baadt in de corruptie, maar dat geldt voor veel landen. Wat het functioneren van de Griekse overheid bijkomend belast, is het nagenoeg totaal ontbreken van een hedendaagse werkingsstructuur. Richard Parker, professor aan Harvard University en van november 2009 tot december 2011 adviseur van de toenmalige Griekse eerste minister Andreas Papandreou, schreef onlangs in de Financial Times over zijn wedervaren. Ronduit schrijnend, noemt Parker het totale gebrek aan computerinfrastructuur en aan de bijbehorende knowhow. Elk ernstig herstelprogramma voor Griekenland moet eerst en vooral daarop focussen, aldus Parker.

Ten derde zet de ontreddering van de Griekse maatschappij nu snel door. Een duidelijke aanwijzing is de snelle en extreme polarisering in de houding van de Griekse burgers. Opiniepeilingen geven aan dat de klassieke centrumpartijen – de socialistische Pasok en de conservatieven – nog amper 25 procent van de stemmen zouden halen. Extreem links lijkt op weg naar 40 procent en extreem rechts naar 25 procent. En extreem betekent in Griekenland écht extreem. Hoe gaat Europa na de verkiezingen in Griekenland (in april) omgaan met een regering die hoe dan ook door extremistische partijen gedomineerd zal worden?


Portugal
En dan is er natuurlijk nog het gevaar van de besmetting. Portugal komt daarbij als eerste in het vizier. Lissabon krijgt vandaag van IMF, ECB en EU lof omdat het herstelprogramma “op koers zit”. Dat vertelden dezelfde instanties een jaar geleden ook van Griekenland. De geruststellende taal klinkt dan ook veel geloofwaardiger als waarschuwing. De markten zien dat duidelijk ook zo, want de spread op de Portugese staatsobligaties neemt haast dagelijks toe. De Portugese economie kampt vooral met veel te hoge private consumptie die gepaard gaat met een enorme schulden in de private sector. De ervaring leert dat naarmate de crisis vordert, steeds meer van die private schuld omgezet wordt in publieke schuld en dan komt Portugal heel snel in het Griekse scenario terecht.

Echt gevaarlijk wordt de contaminatie als ook Spanje en Italië in het gedrang zouden komen. Spanje lijkt vandaag het dichtst bij dat scenario te staan.