Het echte bankprobleem

Robert Diamond, de topman van de Britse bank Barclays, kwam de jongste weken twee keer in het nieuws. De eerste keer was dat medio januari met zijn oproep om stilaan te stoppen met “bank bashing”, zeg maar het uitschelden van bankiers.

Verschillende van zijn collega’s, zoals onder anderen Jamie Dimon, de topman van JP Morgan, herhaalden prompt die oproep. Diamond haalt vandaag voor de tweede keer de krantenkoppen met de aankondiging dat hij zijn bonus voor 2010 – de ronde som van 14,5 miljoen dollar – nu wel zal aannemen (die van 2009 liet hij allicht uit eerlijke schaamte aan zich voorbijgaan).

Het laat zich raden dat de kans reëel is dat bonussen zoals die van Diamond de “bank bashing” opnieuw zal aanzwengelen. Helaas is dat inzake het functioneren van het bankwezen de verkeerde discussie. Wat contractueel overeengekomen wordt, moet nageleefd worden. Ook inzake boni voor bankiers. Het probleem schuilt hem bij de winstgevendheid van de banken die opnieuw op een onnatuurlijke manier de hoogte inschiet.

De eenvoudige realiteit is dat we vandaag inzake ‘too big to fail’ met een nog groter probleem zitten dan pakweg drie jaar geleden, zeker in Europa. Er is geen enkele bancair-technische of economische redenen waarom wij banken met balantotalen van méér dan 2000 miljard dollar nodig zouden hebben (allicht mag deze lat zelfs nog een stuk lager gelegd worden). Geen enkele. De toplui en de grote aandeelhouders van die grootbanken streven bewust die grote omvang na. Dat geeft hen immers ongelimiteerde leverage naar het politieke milieu toe. Daardoor nemen zij met de glimlach risico’s die een weldenkend bankier nooit zou nemen. Lopen die risico’s goed af, dan staan er riante winsten en dus ook riante boni op de tabellen. Loopt het verkeerd, dan zet men de overheid de duimschroeven aan om met hulp (kapitaal, garanties) over de brug te komen.

De discussie rond de boni voor topbankiers is dus naast de kwestie. We moeten naar kleinere banken met bovendien veel hogere kapitaalratio’s. De nieuwe Basel-normen zijn een lachertje, een grap die bankiers maar wat al te graag als voorwendsel gebruiken om hun cliënten onder druk te zetten. Kleinere banken met grote kapitaalverplichtingen zal de mogelijkheid om topweddes en royale boni uit te keren drastisch verminderen. Goed zo, al dat talent dat zich vandaag onledig houdt met het uitdenken van krankzinnige financiële constructies kan maatschappelijk veel beter renderen buiten de financiële sector.

Kleinere banken met veel nederiger loon- en bonusschalen zullen ook tot verbeterde kredietverlening leiden en de wereld een heel stuk veiliger maken. Dat er weinig in huis komt van dat soort ingrepen, zegt alles over de doortastendheid van de lobby’s van de grootbanken.