Terwijl Griekenland tijdelijk van het bankroet gered lijkt, ontspint zich in de VS een belangrijke begrotingsdiscussie. Als het Amerikaanse Congres het schuldplafond niet verhoogt, dreigt op 2 augustus een Amerikaans faillissement.
De kans is natuurlijk bijzonder klein dat de Amerikaanse overheid vanaf 2 augustus haar betalingsverplichtingen niet meer kan nakomen en de wereld in de moeder van alle financiële crises stort. Maar theoretisch kan het, want wettelijk kan de Amerikaanse overheid maximaal 14290 miljard dollar (bijna 97 procent van het bbp) schuld opstapelen. Als dat plafond begin augustus niet wordt opgetrokken, mag de regering van president Obama geen nieuwe schulden maken en dreigen de VS technisch bankroet te gaan.
Financieel armageddon
Net zoals in het Griekse dossier past dit dreigen met een financieel armageddon in een politieke strategie om de tegenpartij tot andere inzichten te brengen. Niemand gelooft dat Europa geen plan B zou hebben mocht het Grieks parlement neen gezegd hebben tegen de besparingsplannen. Niemand gelooft dat Europa en de rest van de wereld het lot van de wereldeconomie echt in handen durven te leggen van het kleine Griekenland. Europa was heus wel tussenbeide gekomen bij een Grieks neen, maar een stoere houding was nodig om de Grieken het spartaanse besparingsprogramma te doen slikken en om verdere steun aan Griekenland politiek te verkopen aan de kiezers van de donerende eurolanden.
Begrotingstekort van 9 procent
In de VS gebruiken de Democraten en Republikeinen een dreigend bankroet als hefboom in de begrotingsdiscussie. En die wordt intens, want de VS kampen volgens de Bank voor Internationale Betalingen (BIB) met een structureel begrotingstekort van 9 procent van het bbp. De Republikeinen willen vooral besparen, terwijl de Democraten ook een belastingverhoging voor de rijkste lagen van bevolking mee in het bad willen. In een land met een relatief lage belastingdruk, haperende overheidsvoorzieningen en een scherpe inkomensongelijkheid, heeft Obama meer dan argumenten genoeg om de Democratische visie te verdedigen. In elk geval is een begrotingsdeal een must om tegen 2 augustus het schuldplafond te verhogen.
Griekse picknick
Is Griekenland de kanarie in de koolmijn van de overheidsfinanciën, dan zijn de VS de olifant in de porseleinwinkel. Toenemende twijfel over de houdbaarheid van de Amerikaanse schuldpositie zou een aantrekkende strop zijn rond de Amerikaanse en wereldeconomie. De Griekse crisis zou op een picknick in het park lijken. De VS hebben daarom dringend nood aan een geloofwaardig plan dat de begroting weer op het juiste spoor zet. Maar gegeven de presidentsverkiezingen van volgend jaar moet zo’n plan niet snel verwacht worden.
Lange race
Het mag duidelijk zijn dat de Griekse en Amerikaanse deadline de eerste hordes van een nog lange race zijn. De finishlijn ligt bij een hernieuwde houdbaarheid van de westerse overheidsfinanciën, pas dan mag de financiële crisis verticaal geklasseerd worden. Maar er is hoop. Italië, de gorilla in de Europese kamer, kondigt aan dat het fors wil besparen om tegen 2015 een begroting in evenwicht af te leveren. “Dit is het einde van een tijdperk van deficit spending,” zegt de Italiaanse minister van Financiën Giulio Tremonti in de Financial Times. Als Italië dit plan kan uitvoeren, zal alvast een belangrijke horde wat lager komen te liggen.
Daan Killemaes
