De Europese Centrale Bank bestrijdt met man en macht de escalerende kredietschaarste in Europa. Nog eens 1000 miljard euro extra bankkrediet moet het vuur blussen.
In het laatste kwartaal van 2011 is het in het eurogebied een pak moeilijker geworden om krediet te krijgen van de banken. Zowel voor bedrijfskredieten als voor hypothecair krediet scherpten de banken de voorwaarden fors aan in de vorm van hogere rentevoeten en strengere waarborgen, zo blijkt uit de jongste rondvraag bij de banken, georganiseerd door de Europese Centrale bank.
De banken geven ook aan dat ze in de eerste maanden van dit jaar de kredietteugels strakker zullen aanhalen, al zal dat niet meer zo bruusk gebeuren als in het laatste kwartaal van 2011.
Recessie uitgediept
Dit fenomeen is in heel het eurogebied merkbaar, behalve in Duitsland. De resultaten van de enquête zetten het acute gevaar voor een ernstige kredietschaarste in het eurogebied in de verf. Komt het zover, dan zal ook de recessie, die vooral in de zuiderse eurolanden lelijk huishoudt, nog uitgediept en aangescherpt worden.
Als verklaring voor de strakkere kredietvoorwaarden verwijzen de banken expliciet naar de gevaarlijke cocktail van een zwakke conjunctuur en de Europese schuldencrisis, die de financiële gezondheid van de banken bedreigt. Door de toenemende twijfels over de solvabiliteit van de Europese banksector hebben heel wat banken het moeilijk zich te herfinancieren op de markt of bij de collega-bankiers. Bij gebrek aan eigen financiering hebben deze banken bijna geen andere keuze dan ook de kredietkraan naar hun klanten dicht te draaien. Daarnaast is er ook vanuit de bedrijven zelf een gedaalde vraag naar krediet, vooral naar de grote investeringskredieten.
De escalerende kredietschaarste in het eurogebied is een van de belangrijkste verklaringen waarom de Europese Centrale Bank in december voor een eerste keer op grote schaal leningen met een looptijd van drie jaar toekende aan de banken. Liefst 489 miljard euro werd toen op die manier in het Europese banksysteem gepompt.
Wurgende kredietschaarste voorkomen
Eind deze maand opent de ECB dat loket een tweede keer, en mogelijk halen de banken dan tot liefst 1000 miljard euro krediet met een looptijd van drie jaar op. Die ongeziene actie van de ECB moet het risico op een systeemcrisis van het Europese banksysteem en de kans op een wurgende kredietschaarste fors doen dalen. De eerste signalen wijzen ook op een lichte ontspanning van de kapitaalmarkten.
Geen structurele oplossing
De acties van de ECB kunnen dus op korte termijn een rampscenario vermijden, maar ze vormen geen structurele oplossing op lange termijn. Om kredietschaarste te voorkomen moeten de banken het vertrouwen van de markt en van elkaar terugwinnen. Dat kan alleen als de grote portefeuille overheidsobligaties opnieuw veilig beoordeeld wordt. En dat is dan weer alleen mogelijk als de Europese schuldencrisis onder controle geraakt. Zover zijn we nog lang niet.
Daan Killemaes
Volg deze auteur op Twitter
