Enkel groei kan ons redden

Wie al een rijvaardigheidscursus heeft gevolgd, weet dat je een obstakel alleen maar kan ontwijken door er onder geen beding naar te kijken.

Een crash kan je alleen maar vermijden door te focussen op de ontsnappingsroute. Een nuttige techniek die je leven kan redden. In België zouden politici, vakbonden en werkgevers zich hierin dringend moeten verdiepen. Iedereen houdt iedereen in een beleidsmatige houdgreep waardoor we met een rotvaart afstevenen op onze schijnbaar onafwendbare economische neergang. Overheidsschuld, overheidstekort, loonindexering, veel te veel inactieven en gigantische vergrijzingskosten doemen op als een obstakel met epische proporties. Hoog tijd dus om weg te kijken van het onmiddellijke probleem en ons te concentreren op de enige ontsnappingsroute: groei! Alleen het opdrijven van het aantal actieven en het bijspijkeren van de potentiële groei kunnen een perte totale nog vermijden. Alle keuzes die overheden, bedrijven en vakbonden de volgende jaren maken, moeten dan ook maar aan één criterium kunnen voldoen: “Is het goed voor de groei?” De groei opdrijven kan door een prioriteit te maken van de vier o’s: onderwijs, onderzoek en ontwikkeling, open grenzen.

Na het sluiten van de steenkoolmijnen is menselijk talent de enige grondstof die we nog bezitten. De onderzoekers en uitvinders van morgen zitten vandaag op de schoolbanken. Maar ook diegenen die geen Nobelprijs of patent ambiëren, hebben meer dan ooit nood aan een doorgedreven opleiding om in een snel veranderende wereld hun weg te vinden. Uit de meest recente internationale PISA-studie van de OESO blijkt dat we onze onderwijsvoorsprong als ‘rijk’ land niet zomaar als een vaststaand gegeven mogen beschouwen. België bevindt zich op plaats 11 (dat verbergt een score van Vlaanderen op 4 en de Franstalige Gemeenschap op 26) en Finland voert de ranglijst aan. De landen die we in de ranking voorafgaan, timmeren bijzonder hard aan de weg naar boven. In tegenstelling tot een hogere FIFA-ranking voor de Rode Duivels (58) zal een hogere PISA-ranking voor België (15) ons wél economisch voordeel opleveren. We moeten de ambitie hebben om voor België als geheel over tien jaar in de top vijf te staan.

Onderzoek en ontwikkeling is de tweede manier om de groei structureel op te drijven. In België gaat een kleine 2 procent van het bbp naar onderzoek en ontwikkeling, zeker niet slecht in de Europese context. Toch hebben we nog een hele weg af te leggen vooraleer we de Europese doelstelling van 3 procent bereiken. Ook daar moeten we ambitieus zijn en voor de volgende tien jaar mikken op een gemiddeld budget van 3 procent van het bbp. Dat is een niveau dat vandaag enkel Finland, Denemarken en Zweden halen. Elk jaar dat we onder de doelstelling blijven, moeten we compenseren met grotere inspanningen in de andere jaren. Het O&O-budget is bovendien maar één element: de hele economische omgeving moet onderzoek en ontwikkeling stimuleren. Ongeacht de omvang van het O&O-budget kan innovatie dan ook perfect de nek worden omgewrongen door het afschermen van lokale markten en het toestaan van lokale monopolies. Vrije concurrentie bijvoorbeeld is dan ook dé driver van innovatie: de voortdurende dreiging van het verlies van marktaandeel zet aan tot nadenken en innoveren. Ook regelgeving voor het aantrekken van buitenlandse toponderzoekers en de toegang tot risicokapitaal spelen een cruciale rol.

De laatste ‘o’ staat voor open grenzen. In het vooruitzicht van de obstakels ligt de groei-uitweg hier zomaar voor het rapen. Een vrijere wereldhandel zou een gigantische impuls zijn voor de groei en bijgevolg de draagkracht van onze economie. Volgens berekeningen van de OESO kan een verdere halvering van de wereldwijde handelsbarrières tot 4 procent meer jobs opleveren, tot 8 procent hogere reële lonen en kan het de Europese uitvoer doen toenemen met maar liefst 10 procent. We zullen het ons dan ook tot ver in de toekomst beklagen als we dit jaar geen akkoord bereiken in de Doha-onderhandelingen.

Het wordt een gigantische opgave, maar we zullen het met deze vier o’s moeten doen. We denderen met een reuzenvaart richting een schulden-, vergrijzings- en welvaartscrash. De hoogste prioriteit moet de volgende jaren absoluut gaan naar meer groei, want na een perte totale is alles perdu.