Redactie Trends

De Grote Gok

Verstandig saneren én tegelijk structureel hervormen is de enige route naar het licht aan het einde van de tunnel.

Het debat over het economische beleid in Europa, en vooral in de eurozone, maakte de voorbije weken een opmerkelijke bocht. Tot voor kort ging het vooral over de noodzaak van sanering en vermindering van de begrotingstekorten (‘austerity’). Maar sinds kort ligt de nadruk op structurele ingrepen die de economische groei moeten aanzwengelen. Duitsland doet nog wat moeilijk, vooral bij monde van kanselier Angela Merkel en ECB-directielid Jorg Asmussen, maar het lijkt er toch sterk op dat een nieuwe consensus is ontstaan.

Philip Stephens, een de hoofdcommentatoren van de Financial Times, gewaagt zelfs van een ‘New Deal for Europe’. Wij vinden het dan weer realistischer om te spreken van ‘De Grote Gok’. Een gedegen analyse van de nu al vier jaar aanslepende eurocrisis, leert immers dat zeker de zwaarst getroffen landen niet echt uitblinken in de rigoureuze naleving van hun verbintenissen. U hebt wellicht aangevoeld dat in de vorige zin enig eufemisme zit.

De politieke leiders van de eurozone _ met nog wat voorbehoud voor de Duitse _ trachten met deze beleidsbocht vooral een politiek probleem te lijf te gaan. In Griekenland, Portugal en Spanje begint de crisis economisch en sociaal zo zwaar te wegen dat de zittende regeringen geen enkele kans hebben om op korte of zelfs middellange termijn verkiezingen te overleven. Ook Italië en Frankrijk gaan stilaan die weg op. In nagenoeg alle eurolanden duiken politieke bewegingen op die voor extremisme staan, of toch minstens voor ongewone ideeën. Denk aan Beppe Grillo in Italië, Geert Wilders in Nederland, Gouden Dageraad en Syriza in Griekenland, de True Finns in Finland, regionale partijen in Spanje en de anti-europartij in Duitsland.

De politieke analyse luidt dat nog meer besparingen en belastingverhogingen in de crisislanden de extremere partijen in de kaart zouden spelen. De conclusie van deze analyse krijgt steun vanuit economische hoek. Nogal wat beleidslui en academici argumenteren dat nu verder de openbare financiën saneren de zo noodzakelijke economische groei alleen maar zal beknotten en dus de crisis zal verscherpen. Sedert de ontdekking van de rekenfout in de ondertussen beruchte becijfering van het duo Rogoff & Reinhart kreeg deze argumentering extra wind in de zeilen. Dat is vreemd, want uiteindelijk zorgt de correctie van die rekenfout voor niet meer dan een nuancering van de stelling dat economische groei lijdt onder oplopende staatsschuld.

Op dit punt van het verhaal komen de structurele maatregelen om de hoek kijken. Onder meer de OESO en het IMF analyseerden al uitgebreid de effecten van liberalisering en meer concurrentie in onder meer de arbeids-, energie- en telecommarkten, en van selectieve belastingverlagingen. Telkens weer blijkt dat zulke structurele ingrepen inderdaad de groei van de economie aanzwengelen. Over de termijn waarin dit gebeurt, is er heel wat meer discussie. Maar een meerderheid van de analisten gaat ervan uit dat het meerdere jaren duurt vooraleer die effecten voluit spelen.

De Grote Gok die de eurozone wil wagen, bestaat erin dat de saneringen zo goed als onmiddellijk on hold gezet worden. Zoals de kaarten nu liggen, zullen de begrotingstekorten in vrijwel alle landen van de eurozone dan weer fors hoger liggen dan was afgesproken. De staatsschuld zal, zeker bij een krimpend bruto binnenlands product, fors escaleren als procent van dat bbp. Ondertussen moeten de regeringen tegen allerhande krachtige belangengroepen ingaan om structurele maatregelen door te drukken. Voor bijna elke ingreep ligt wel minstens één lobby op de loer.

Het wordt voor de Europese instanties geen makkie om de vooruitgang in structurele maatregelen goed in te schatten. Bovendien zijn er minstens twee redenen waarom de verleiding zeer groot zal zijn om het gaspedaal van de hervormingen te lossen. Ten eerste ligt het politiek bijzonder moeilijk om tegen gevestigde belangengroepen in te gaan. Electoraal ligt de afstraffing dan te wachten. Ten tweede is er een onuitgesproken alternatief, namelijk meer financiële steun van de Europese Centrale Bank (ECB). Iedere Europese politicus herinnert zich dat ECB-baas Mario Draghi enkele maanden geleden plechtig beloofde alles te zullen doen om de euro te redden.

De slotsom is dat er zich voor de eurozone geen of/of-scenario opdringt, maar een en/en-scenario. Verstandig saneren én tegelijk structureel hervormen is de enige route naar het licht aan het einde van de tunnel. Met de nieuwe strategie dreigt voor euroland het politiek, economisch en sociaal heilloze perspectief van grotere tekorten, hoge overheidsschuld én geen groei.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content