De eurotop produceerde verwarrende, vage en contradictoire conclusies

Het klinkt sarcastisch maar het is helaas de realiteit: het drama in Japan en het escalerende geweld in Libië trekken zodanig de aandacht dat de resultaten van de eurotop van afgelopen vrijdag zelfs in de financiële pers niet echt de absolute koppen halen. Nochtans is daar reden genoeg voor, want het resultaat van die top is ronduit pover.

In de dagen voor de top kregen zowel Spanje en Portugal als nog maar eens Griekenland een stevige verlaging van de kredietwaardigheid te verwerken. De rating van Griekenland zit nu op het niveau van pakweg Venezuela. Portugal zag de rente op zijn tienjarige obligaties oplopen tot bijna 8 procent, wat de Portugese minister van Financiën Costa Pina zelf omschreef als “niet vol te houden”. En uit Spanje kwamen erg disparate schattingen over de behoeften aan nieuw kapitaal voor de Spaanse banken. Een vork van 15 tot 120 miljard euro roept de verontrustende vraag op of er daar nog iemand is die enigszins weet hoe het gesteld is met het Spaanse bankwezen. Voor diegenen die de voorbije maanden op een andere planeet vertoefden: Griekenland, Ierland en Portugal redden, is één zaak; Spanje redden, is een héél andere zaak uitgedrukt in benodigde euro’s.

Rond de nakende stresstests van de Europese banken borrelden voor de eurotop trouwens weer bedenkelijke commentaren op, die doen vermoeden dat de ernst van deze nieuwe tests ver te zoeken zal zijn. De vorige stresstests van de Europese banken waren ronduit beschamend. Het heeft er trouwens alle schijn van dat er een zware koehandel achter de resultaten van de jongste eurotop schuilgaat. Duitsland toonde zich bij monde van kanselier Angela Merkel immers onverwacht soepel. Die houding kwam er nadat Duitsland in de dagen voor de top zwaar had gepleit voor soepele stresstests, een vraag vooral ingegeven door de zware risicoposities bij de Duitse grootbanken. Kreeg Duitsland achter de schermen genoegdoening over de stresstests?

Wat kwam er dan concreet uit de eurotop? De klassieke beloftes dat de lidstaten hun beleid beter op elkaar zullen afstemmen, hun begrotingen binnen de perken zullen houden, hun overheidsschuld zullen afbouwen en de lonen in de hand zullen houden. Mooi, maar weer erg vrijblijvend en dus absoluut geen garantie op resultaten. Ook dat het stabilisatiefonds wel degelijk over 440 miljard zou kunnen beschikken in plaats van de 250 miljard tot nu toe voorzien (ter voorbereiding allicht van de onvermijdelijke steunoperatie voor Portugal). Het fonds wordt na 2013 ook permanent.

Hoewel er onduidelijkheid blijft over de correcte interpretatie van het akkoord, zou die 440 miljard euro moeten komen van hogere garanties vanwege de AAA-landen zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland en van cashbijdragen van de zwakkere landen. Vooral dit laatste is meer dan een beetje hallucinant: men vraagt aan zieltogende landen om nog wat bloed af te geven om dan mogelijk zelf een nieuwe transfusie te kunnen krijgen. Zoiets ridicuuls en contraproductief kan men enkel zwaar vermoeid aan het einde van urenlange onderhandelingen bedenken. Al heeft het natuurlijk te maken met de politieke verdedigbaarheid van het akkoord.

Griekenland kreeg een kleine intrestreductie en een uitsmering van de terugbetalingstermijnen in ruil voor straffe beloftes voor verdere besparingen en privatiseringen. Die laatste zullen, naar goede en onvermijdelijke Griekse gewoonte, voor het grootste stuk in het dak blijven steken. Ierland werd wandelen gestuurd omdat het land halsstarrig weigert zijn lage vennootschapsbelasting te verhogen. Ondertussen zien de groeiperspectieven van de Ierse economie er wel een stuk beter uit dan die van Griekenland, Portugal en Spanje.
Last but not least is er de rel met de Europese Centrale Bank (ECB). Het stabilisatiefonds zal nieuwe obligaties van landen in moeilijkheden kunnen opkopen, maar geen bestaande obligaties. De ECB drong erop aan dat het fonds ook al circulerende obligaties zou opkopen. Dit had de ECB de kans gegeven haar portefeuille aan papier van Griekenland, Ierland en Portugal geleidelijk te verminderen. De ECB heeft bijna 80 miljard euro van dat papier op haar balans staan. Een duidelijk erg ontgoochelde Jean-Claude Trichet kondigde prompt aan dat de ECB haar steunprogramma zou stopzetten.

Van het door Merkel en Sarkozy gelanceerde competitiviteitspact als second best-alternatief voor de broodnodige politieke unie blijven enkel wat schimmige afspraken en toezeggingen over. Wordt gegarandeerd vervolgd. De supertop van 24 en 25 maart wordt opnieuw een bibbermoment.