Hans Brockmans

Class actions light gewenst

Hans Brockmans redacteur bij Trends

Kartels worden beter aangepakt met een Europese variant voor een collectieve schaderegeling dan met monsterboetes.

De Europese Commissie geeft Procter & Gamble en Unilever een gezamenlijke boete van 315,2 miljoen euro. In 2002-2005 maakten ze afspraken over de prijs van het zeeppoeder, ook met Henkel, dat buiten schot blijft als klokkenluider. Maar de slachtoffers, de gedupeerde consumenten, blijven in de kou staan. Niet dat ze op basis van deze dading geen burgerlijk rechtsgeding kunnen winnen. Het oorzakelijke verband tussen fout (kartelvorming) en schade (te dure zeepproducten) is onweerlegbaar.

Voor elk schadegeval – het individu dat te veel betaalde voor zeeppoeder – is een aparte rechtszaak vereist. De kosten-batenanalyse van zo’n proces is snel gemaakt. Niemand stapt naar de rechter om een paar euro terug te eisen. Een onderzoek van 2004 leert dat 50 jaar Europees kartelrecht slechts 56 schadeprocessen heeft opgeleverd. In België werd één keer een schadeproces tegen een kartel, van suikerproducenten, gewonnen

Net omdat het praktisch onmogelijk is om de geleden consumentenschade te compenseren, vaardigt de Commissie zo’n hoge boete uit. Dat is de enige manier om bedrijven te laten voelen dat een kartel onwettelijk is en het is impliciet een waarschuwing dat het de volgende keer nog meer pijn zal doen.

Ter vergelijking: in de Verenigde Staten wordt 90 procent van de kartelprocessen gevoerd door privépartijen. Zij doen dat via class actions, waarbij een advocaat hoge vergoedingen eist in naam van het collectief ( class) van zelfs nog anonieme schade-eisers. Juryrechtbanken spreken zware punitive damages uit tegen grote bedrijven. Deze strafvergoeding is veel hoger dan louter schadecompensatie. Daarom stoppen de meeste class actions met een dading buiten de rechtbank. Een flink deel schuift naar de advocaat onder het no cure, no pay-systeem.

Dit systeem hoort voor alle duidelijkheid niet thuis in onze rechtbanken. Het legt een hoge last op het bedrijfsleven. Amerikaanse class actions zetten ook de deur open voor juridische chantage omdat veel bedrijven reputatieschade willen vermijden.

Tot eind deze maand loopt er een Europese consultatieronde over een continentale variant van de class actions. De motor werd aangezwengeld door de Nederlandse Eurocommissaris Neelie Kroes, wier thuisland een efficiënte collectieve schaderegeling heeft. Een schadelijder kan in Nederland een regeling uitwerken waarbij andere partijen zich aansluiten. De procedure wordt door de rechter getoetst om misbruiken uit te sluiten. De regeling kwam tot stand op vraag van het bedrijfsleven, omdat deze procedure in één klap alle ernstige schade-eisen behandelt. Risicomanagement, heet dat.

Belgische ondernemingen verzetten zich tijdens een studiedag eind maart als één blok tegen een gelijkaardig voorstel van de ontslagnemende regering-Leterme. Unizo zou zich misschien beter herbezinnen over dat standpunt. De organisatie telt veel kleine bedrijven onder haar leden. Net kmo’s zijn het grootste slachtoffer van kartels. Zij verdienen een juridisch wapen tegen big business.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content