Breek het heilige huisje hypotheekaftrek af

De ondersteuning voor de verwerving van woningen – nu een federale, binnenkort een Vlaamse materie – moet worden afgeschaft. Niet meteen, want dat verscherpt de crisispijn voor de bouwsector nog meer.

De federale belastingaftrek voor hypothecaire leningen verdwijnt. De bevoegdheid om het woonbeleid te ondersteunen wordt door de staatshervorming overgeheveld naar de deelstaten. Ter compensatie voor de hogere belastingopbrengst (1,4 miljard federaal), vloeit volgens sommige bronnen 929 miljoen euro naar Vlaanderen. Vlaanderen zou dus het wegvallen van de woonbonus kunnen compenseren met doelgerichte afcentiemen.

De Confederatie Bouw reageert dat de gewesten het federale ondersteuningsbeleid moeten voortzetten. De bouwsector wil “zijn rol als motor van de economie blijven vervullen”. Dat laatste is twijfelachtig. De bouwsector is niet de motor van de economie, eerder de thermometer.

Heeft de fiscale woonbonus een positief effect op de bouwmarkt? Waarschijnlijk beïnvloedt hij vooral de prijs. De koper verrekent de toekomstige voordelen die hij voor de woning kan betalen. De verkoper weet dat en kan de prijs opdrijven. Dit effect werd versterkt door de verhoogde woonbonus in 2005, eigenlijk een perverse maatregel omdat de vastgoedmarkt toen hoge toppen scheerde.

Het ‘Financial Stability Review’ van de Europese centrale bank becijferde in december 2011 nog dat de Belgische woningen in de eurozone het sterkst overgewaardeerd waren. Naargelang de gehanteerde methode betaalt de Belg 15 tot 60 procent te veel voor zijn bakstenen. Alleen Spanje, Ierland en het Verenigd Koninkrijk kenden voor de crisis een sterkere vastgoedhausse dan België. In ons land bleef een terugval uit.

Minister-president Kris Peeters wil nog geen zekerheid geven of en zeker niet hoe hij de verwerving van een woning wil stimuleren. De afschaffing zou een sociale maatregel zijn, want wie in een hogere belastingschijf zit, heeft een relatief groter voordeel.

Toch is de onmiddellijke afschaffing niet aangewezen. De bouwsector stevent af op een moeilijke periode. Het aantal bouwvergunningen daalt dramatisch, de relancemaatregelen van de vorige regering zijn uitgedoofd en de ecobonussen afgeschaft. De plotse afschaffing van de woonbonus in volle crisis zou even pervers zijn als de verhoging ervan in 2005. Een overheid moet schokken gladstrijken, niet vergroten.

Er is sprake van de afschaffing van de federale woonbonus in 2014. Tegen dan is hopelijk het einde van de crisis in zicht. We kunnen leren van Groot-Brittannië. Het schafte de hypotheekrenteaftrek vanaf 1979 geleidelijk af over 25 jaar. Dat verliep zonder kleerscheuren voor de sector. Ook in Nederland ligt het heilige huisje van de relatief veel grotere hypotheekaftrek onder vuur.

Vlaanderen kan zijn geld veel beter besteden dan aan een variant van de federale woonbonus. Aan de verlaging van fiscale lasten of de financiering van infrastructuurwerken bijvoorbeeld. Daar kan de bouwsector toch niet tegen zijn?