Vaarwel, IJsland

‘De Europese Unie? Zonder gaat ook’, moet de IJslandse regering gedacht hebben toen ze haar kandidatuur voor het EU-lidmaatschap introk. ‘Nog even en de EU lijkt gedegradeerd tot de bezemwagen van Europa, enkel goed om armlastige landen als Griekenland te hulp te schieten’, schrijft Trends-redacteur Jozef Vangelder.

In 2008 verzeilde het eiland in een loodzware crisis. De IJslandse kroon maakte een duikvlucht, en de grootste drie banken gingen failliet. Maar intussen heeft het land zijn schuld van 2,1 miljard dollar aan het IMF bijna helemaal terugbetaald. De inschrijvingen op een euro-obligatie, uitgegeven door een IJslandse bank begin deze maand, overtroffen twee keer het uitgiftebedrag, al lag dat ook aan het aantrekkelijke rendement.

Leuk is het niet voor de EU. Een land dat zich sterk genoeg acht, laat Europa links liggen. Of overweegt een uitstap, zoals blijkt uit de plannen van de Britse regering voor een referendum over het EU-lidmaatschap. Dat de EU de belangrijkste handelspartner is van Groot-Brittannië, is voor de Britse regering blijkbaar van geen tel. Nog even en de EU lijkt gedegradeerd tot de bezemwagen van Europa, enkel goed om armlastige landen als Griekenland te hulp te schieten.

Wat betekent dat nu voor de EU? Moet zij meer doen om de club uit te breiden, of minstens bijeen te houden? Moet zij inbinden op de Europese visquota, de doorn in het oog van IJsland? Inbinden op de Britse bijdrage aan de EU-begroting, waarover de Britten zo’n ophef maken? Inbinden op de grillen van de Grieken, die speculeren op de Europese angst voor de gevolgen van een Grexit?

Natuurlijk niet. Als de EU landen te vriend wil houden, zal zij zichzelf alleen maar verzwakken en de desintegratie voeden. IJsland moet twee keer nadenken eer het de EU opgeeft. In tijden van globalisering kan de keuze voor het eigenbelang even dapper zijn als dom, zeker voor een klein land. Welvaart is nooit een zekerheid, en vergt een volgehouden discipline.

IJsland diende in 2009 zijn EU-kandidatuur in. Dooreengeschud door crisis en muntontwaarding was een lidmaatschap van de EU en vervolgens de eurozone toen een aantrekkelijk vooruitzicht. Nu het beter gaat, hoeft het voor de eurosceptische IJslandse regering niet meer.

Landen zien de EU als een zelfbedieningsmachine, en zolang de politieke unie niet versterkt wordt, zal dat fenomeen de Europese integratie blijven gijzelen. Lidstaten maken nog altijd de dienst uit in Europa, wat nationale politici – die zich enkel moeten verantwoorden tegenover de kiezers van hun eigen land – een vrijgeleide geeft de EU met alle zonden van Israël te beladen. Uiteraard is de EU niet perfect, maar van een unie worden landen sterker. Alleen moet je dat ook willen. Wie in het sloepje blijft en de stoomboot voorbij laat varen, moet weten dat de golven hoog kunnen zijn bij een storm.